tualimforum.com - Ermenistan Hakkında Genel Bilgi

Ermenistan

Güney Kafkasya'da yer alan bir ülke.
Daha önce Sovyetler Birliği'ne bağlı bir cumhuriyet iken 1991'de bağımsızlığını ilan etmiştir. Batısında Türkiye, kuzeyinde Gürcistan, doğusunda Azerbaycan ve güneyinde İran bulunur. Denize kıyısı yoktur. 2006 itibariyle nüfus 2.975.000'dir. Başkenti ve en büyük şehri Erivan'dır.

Tarih

Ermenistan Adının Tarihi
Bir coğrafi tanım olarak Arminiya veya Armaniya adına en erken Eski Fars (Pers) imparatoru I. Darius'un yak. MÖ 510 tarihli Bisutun Anıtı'nda rastlanır. MÖ 399 yılında bölgeyi gezerek ayrıntılı tasvirler yapan Yunanlı tarihçi Ksenofon'un eserinde ülke adı Armenia olarak geçer.
Strabon Coğrafya'sında (MS 1. yüzyıl) ve Roma İmparatorluğu'nun idari bölünümünde Armenia sınırları şöyle tanımlanır: Batıda Fırat nehri, güneyde Güneydoğu Toros sıradağları, güneydoğuda Hakkâri dağları ve Urmiye Gölü, kuzeydoğuda Sevan Gölü ve Karabağ, kuzeyde Çıldır Gölü ve Doğu Karadeniz Dağları. Ortaçağ Arap kaynaklarında aynı bölgenin adı Armaniyya veya Ermeniyye (Ar: أرمنية) olarak geçer. Eski Türkçe metinlerde Ermeniyye adına 15. yüzyıla kadar rastlanır.
Yüzyıllarca sadece tarihi bir isim olarak hatırlanan "Armenia/Ermenistan" adı, 19. yüzyılın milliyetçi politikaları döneminde tekrar güncel anlam kazanmıştır.

Modern Ermenistan'ın Doğuşu

Tarihi Ermenistan'ın bir kısmı olan bugünkü Ermenistan İran'ın Revan (Erivan) vilayetinden ibarettir. 1827'de Paskeviç yönetimindeki Rus ordusu tarafından fethedilmiş ve 1828'de Türkmençayı Antlaşması ile resmen Rus egemenliğine girmiştir. Aynı yıl reorganize edilen idari birime Armyanskii Oblast (Ermeni Vilayeti) adı verilmiştir. Vilayetin o tarihte %18 dolayında olan Ermeni nüfusu, Rus yönetimi tarafından davet edilen İran Ermenilerinin göçü sonucunda 20. yüzyıl başında %48 düzeyini bulmuştur. Birinci Dünya Savaşı sırasında Osmanlı İmparatorluğundan mülteci olarak gelen Ermenilerle birlikte bu sayı %70'lere ulaşmıştır.
1917 Devrimi'nden sonra Rus Devletinin çöküşü üzerine kurulan Transkafkasya Federasyonu 28 Mayıs 1918'de dağılmış ve Erivan'da Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti ilan edilmiştir. İkibuçuk yıl süren bağımsızlığı sırasında ekonomik, askeri ve siyasi krizlerle sarsılan cumhuriyet 1920 Kasım ayında Türk ve Sovyet ordularının eş zamanlı işgaline uğrayarak bağımsızlığını kaybetmiş ve 2 Aralık 1920'de Ermenistan Sovyet Cumhuriyeti adıyla Sovyetler Birliği'ne katılmıştır.

Ermenistan Cumhuriyeti

Sovyetler Birliği'nin son döneminde 1988 yılında Ermenistan Sovyet Cumhuriyeti ile Azerbaycan arasında, Dağlık Karabağ (Nagornıy Karabağ) bölgesi üzerinde anlaşmazlık çıktı. Azerbaycan'a ait fakat nüfus çoğunluğu Ermenilerden oluşan bir özerk bölge olan Dağlık Karabağ'da Ermeniler ayaklanarak ayrı bir cumhuriyet ilan ettiler. Ermenistan ile Azerbaycan savaşın eşiğine gelirken, her iki cumhuriyette Azeri ve Ermeni azınlıklar şiddet olaylarına maruz kaldı. Çatışmalar sürerken Mayıs 1990'da Yeni Ermenistan Ordusu kurularak Sovyet ordusundan fiilen bağımsız bir yapıya kavuşturuldu.
Sovyetler Birliğinin dağılması üzerine Ermenistan 23 Ağustos 1991'de bağımsızlığını ilan etti. Şiddetlenen Ermeni-Azeri savaşında Ermenistan, D. Karabağ ile Ermenistan arasındaki Laçin Koridoru'nu da işgal ederek D. Karabağ'ı fiilen kendisine ilhak etti. Azerbaycan'ın Ermenistan'a uyguladığı ekonomik ambargo, ülkede büyük sıkıntılara yol açtı. 1993'te Türkiye de Ermenistan'a karşı ambargoya katıldı. D. Karabağ savaşı 1994'te Rusya'nın empoze ettiği ateşkesle sona erdi.
Halen Ermenistan uluslararası topluluk tarafından Azerbaycan'a ait sayılan toprakların %14'ünü (D. Karabağ ve Laçin Koridoru dahil) işgal altında bulundurmaktadır. Türkiye bu durumu gerekçe göstererek Ermenistan Cumhuriyeti ile diplomatik ilişki kurmaktan kaçınmış ve bu ülke ile sınırlarını trafiğe kapatmıştır.
Ermenistan siyasetinde D. Karabağ kökenli siyasi örgüt ve kişilerin egemenliğine dikkat çeken bazı gözlemciler, Ermenistan'ın D. Karabağ'ı değil, aksine D. Karabağ'ın Ermenistan'ı ilhak ettiğini ileri sürmüşlerdir.

Coğrafi Verileri

Konum: Güneybatı Asya'da, Türkiye'nin doğusunda yer almaktadır.
Coğrafi konumu: 40 00 Kuzey enlemi, 45 00 Doğu boylamı
Yüzölçümü: toplam: 29,800 km²
kara: 28,400 km²
su: 1,400 km²
Sınırları: toplam: 1,254 km
sınır komşuları: Azerbaycan 566 km, Nahçıvan (Azerbaycan'a bağlı) 221 km, Gürcistan 164 km, İran 35 km, Türkiye 268 km
Sahil şeridi: 0 km (kara ile çevrili)
Denizleri: yok (kara ile çevrili)
İklimi: Kıtasal dağ iklimi, sıcak yazlar ve soğuk kışlar
Arazi yapısı: Ermenistan dağlık bir bölgede yer almıştır. Küçük ormanlara ve hızlı akan nehirlere sahiptir. Araz nehri bölgesinde verimli toprakları vardır.
Deniz seviyesinden yüksekliği: en alçak noktası: Debed Nehri 400 m
en yüksek noktası: Ararat (Ağrı) dağları 4,090 m
Doğal kaynakları: Küçük altın yatakları, bakır, molibden, çinko, alüminyum
Arazi kullanımı: tarıma uygun topraklar: %16.78
ekinler: %2.01
diğer: %81.21 (2005 verileri)
Sulanan arazi: 2,860 km² (2003 verileri)
Doğal afetler: Ara sıra bir takım depremler; kuraklık
Coğrafi not: Kara ile çevrili

Nüfus Bilgileri

Nüfusu: 2,976,372 (Temmuz 2006 verileri)
Yaş yapısı: 0-14 yaş: %20.5 (erkek 322,189; kadın 286,944)
15-64 yaş: %68.4 (erkek 949,975; kadın 1,085,484)
65 yaş ve üzeri: %11.1 (erkek 133,411; kadın 198,369) (2006 verileri)
Nüfus artış oranı: %-0.19 (2006 verileri)
Mülteci oranı: -5.72 mülteci/1,000 nüfus (2006 tahmini)
Cinsiyet oranı: doğumlarda: 1.17 erkek/kadın
15 yaş altı: 1.12 erkek/kadın
15-64 yaşlarında: 0.88 erkek/kadın
65 yaş ve üzeri: 0.67 erkek/kadın
toplam nüfusta: 0.9 erkek/kadın (2006 verileri)
Bebek ölüm oranı: 22.47 ölüm/1,000 doğan bebek (2006 tahmini)
Ortalama hayat süresi: Toplam nüfus: 71.84 yıl
erkek: 68.25 yıl
kadın: 76.02 yıl (2006 verileri)
Ortalama çocuk sayısı: 1.33 çocuk/1 kadın (2001 tahmini)
HIV/AIDS - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %0.1 (2003 verileri)
HIV/AIDS - hastalıkları taşıyan insan sayısı: 2,600 (2003 verileri)
HIV/AIDS - hastalıklarından ölenler: 200 den az (2003 verileri)
Ulus: Ermeni
Nüfusun etnik dağılımı: Ermeniler %97.9, Yezidi (Kürtler) %1.3, Ruslar %0.5, diğer %0.3 (2001)
Dinler: Ermeni Ortodoksları %94.7, Yezidi %1.3
Dil: Ermenice %97.7, Rusça %0.9, Yezidi %1, diğer
Okur yazar oranı: 15 yaş ve üzeri bilgiler
toplam nüfus: %98.6
erkeklerin: %99.4
kadınların: %98 (2003 verileri)

Yönetimi

Ülke adı: Resmi tam adı: Ermenistan Cumhuriyeti
kısa şekli : Ermenistan
Yerel tam adı: Hayastani Hanrapetut'yun
yerel kısa şekli: Hayastan
eski adı: Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
ingilizce: Armenia
Yönetim biçimi: Başkanlık Tipi Cumhuriyet
Başkent: Yerevan
İdari bölmeler: Aragatsotn, Ararat, Armavir, Geghark'unik', Kotayk', Lorri, Shirak, Syunik', Tavush, Vayots' Dzor, Yerevan
Bağımsızlık günü: 21 Eylül 1991
Milli bayram: Bağımsızlık günü, 21 Eylül (1991)
Anayasa: 5 Temmuz 1995
Üye olduğu uluslararası örgüt ve kuruluşlar: BSEC (Karadeniz Ekonomik İşbirliği), CCC (Gümrük İşbirliği Konseyi), CE (Avrupa Konseyi), CIS (Bağımsız Devletlerin Topluluğu), EAPC (Avrupa - Atlantik Ortaklık Konseyi), EBRD (Avrupa Yatırım ve Kalkınma Bankası), ECE (Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu), ESCAP (Asya ve Pasifikler Ekonomik ve Sosyal Komisyonu), FAO (Tarım ve Gıda Örgütü), IAEA (Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı), IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), ICRM (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi), IDA (Uluslararası Kalkınma Birliği), IFAD (Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu), IFC (Uluslararası Finansman Kurumu), IFRCS (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), ILO (Uluslarası Çalışma Örgütü), IMF (Uluslararası Para Fonu),Intelsat, Interpol (Uluslararası Polis Teşkilatı), IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), IOM (Uluslararası Göçmen Teşkilatı), ISO (Uluslararası Standartlar Örgütü), ITU (Uluslararası Haberleşme Birliği), NAM (gözlemci), OPCW (Kimyasal Silahları Yasaklama Organizasyonu), OSCE (Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Örgütü), PFP (Barış için Ortaklık), UN (Birleşmiş Milletler), UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNESCO (Eğitim-Bilim ve Kültür Örgütü), UNIDO (Endüstriyel Kalkınma Örgütü), UPU (Dünya Posta Birliği), WFTU (Dünya İşçi Sendikaları Federasyonu), WHO (Dünya Sağlık Örgütü), WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü), WToO (Dünya Turizm Örgütü), WTrO (Dünya Ticaret Örgütü)

Ekonomik Göstergeler

Ekonomiye genel bakış: Eski Sovyet rejiminde Ermenistan kendini sanayi sektöründe geliştirmiş, diğer Sovyet cumhuriyetlerine makineler, tekstil ve diğer imalar ürünleri tedarik etmekteydi. Sovyetlerin dağılmasıyla Ermenistan küçük çaplı tarım sektörüne yönelmiştir.
GSYİH: Satınalma Gücü paritesi - 15.99 milyar $ (2006 verileri)
Enflasyon oranı (tüketici fiyatlarında): %1.1 (2006 verileri)
İş gücü: 1.2 milyon (2005)
Sektörlere göre işgücü dağılımı: tarım %45, hizmet %30, endüstri %25 (2002 verileri)
İşsizlik oranı: %7.6 (2004 verileri)
Bütçe: gelirler: 1.004 milyar $; giderler: 1.6 milyar $ (2006 verileri)
Endüstri: Metal kesme makineleri, demir pres makineleri, elektrikli motorlar, dokuma giysiler, çorap ve iç çamaşırı, ayakkabı, ipek kumaş, kimyasallar, kamyonlar, aletler, mikro elektronikler, kuyumculuk ürünleri, brendy
Endüstrinin büyüme oranı: %7.5 (2005 verileri)
Elektrik üretimi: 6.317 milyar kWh (2005)
Elektrik üretimi için kaynaklar: Fosil yakıtlar: %45.56
hidro: %23.25
nükleer: %31.19
diğer: %0 (2003)
Elektrik tüketimi: 4.374 milyar kWh (2005)
Elektrik ihracatı: 1.012 milyar kWh
Elektrik ithalatı: 260 milyon kWh
Tarım ürünleri: Meyve (özellikle üzüm), sebzeler; çiftlik hayvanları
İhracat tutarı: 1.056 milyar $ (2006 verileri)
İhracat ürünleri: elmas, metal, mekanizma ve parçaları, brendi, bakır
İhracat ortakları: Almanya %15.6, Hollanda %13.7, Belçika %12.8, Rusya %12.2, İsrail %11.5, ABD %11.2, Gürcistan %4.8 (2005)
İthalat tutarı: 1.684 milyar $ (2006 verileri)
İthalat ürünleri: Doğal gaz, petrol, tütün, gıda ürünleri, elmas
İthalat ortakları: Rusya %13.5, Belçika %8, Almanya %7.9, Ukrayna %7, Türkmenistan %6.3, ABD %6.2, İsrail %5.8, İran %5, Romanya %4.2 (2005)
Dış borç tutarı: 1.936 milyar $ (2006)
Para birimi: dram (AMD)
Para birimi kodu: AMD
Mali yıl: Takvim yılı

İnternetten Derlenmiştir.