Mezopotamya ve Mısır’da Resim

[Renklerin Dansı]

Mezopotamya ve Mısır’da Resim
Öncelikle, Mezopotamya uygarlıkları ve kültürü denince; bunları oluşturanların kimler olduğunu söyleyelim. Bunlar, başta Sümerliler olmak üzere, Asurlular, Akadlılar ve Babilliler’dir. Bu uygarlıklarda resim bağlamında değerlendirilebilecek olan sadece kabartmalar vardır. Söz konusu kabartmaların biçimi ilkeldir. Gövde cepheden, yüz ve bacaklar ise profilden gösterilmiştir. Kişilerdeki yüzler ve ifade basmakalıptır. İnsan formlarına göre; hayvan formları, çok daha doğaldır; daha zarif, daha orantılıdır.

Bir duvar resim tekniği olan fresko da M.Ö 3000’in sonlarından başlayarak kullanılmış olmalıdır. Mezopotamya kabartmalarında bir şematikleşmenin olduğunu söylemeliyiz. Mısır resimlerine göre daha duragandırlar. Bu resimlerde desen bağlamında ayrıntı ve detaya yer verilmemiştir. Bu arada Asurlular’ın röliyef sanatında ileriye gittiklerini biliyoruz. Bu betimlerde av veya savaş sahneleri gösterilmiştir. Mısır’daki gibi çıplak insan vücudu Asurlular’ı ilgilendirmemiştir. Mitolojik olguya da destek verecek bir biçimde Asurlular, hayvan anatomisine, insan anatomisinden daha fazla önem vermiştir. Renk kavramı altında, sarı, mavi beyaz ve kırmızı dışında pek fazla renk kullanmamıştırlar. Alçı kabartmalarda da kullanılan renkler aşağı yukarı bunlardır.

Nil deltasında hüküm sürmüş olan Mısırlılar’ın resme olan bakış açısına gelince; dünyeviliği bir geçiş olarak yorumlayan Mısırlılar, öbür dünya gerçeği için çalışmışlardır. Böylece ruhun ölümsüz olduğuna inanmışlardır. Bu aşamada resimsel yönde Mısır Röliyefleri’nden söz etmek gerekecektir. Bu betimler, özellikle mezarlarda kullanılıyor; ölenin yaşamından sahneler ve yaptığı işler yansıtılıyordu. Tıpkı duvar resimleri gibi, düz bir yüzey üzerinde yayılır ve çoğun boyanırlardı. Perspektif yoktu. Özellikle Mısır’ın Orta İmparatorluk döneminde, boyalı röliyefler de gelişiyor. Yanı sıra, doğadan görünümler, insan portreleri, günlük yaşam ve savaş sahnelerinin ortaya konulduğu fresko teknikli resimler de bulunmaktadır. Mısır ressamı, gördüğünü değil usundakini resmeder. Plastiklik bir çeşit yazı olarak kullanılıyordu. Bu yüzden gerek Mısır röliyefleri, gerekse Mısır resimleri, bir olayı anlatmak için vardı. Yani, resim sanatı anlatımcı bir yolu benimsiyordu. Zaten onların resimsel yazılarına da hiyoroglif deniyordu. Bu uygarlıkta hem resim yazılaştırılıyor, hem de yazı resimleştiriliyordu. Mısır resmi, perspektifi kullanmadığından bir düzlem resmidir. Yan yana gösterilmek istenen figürler eşit büyüklükte resmediliyordu. Mısır resminde, gövde ve gözler cepheden, bacaklar ve baş profilden gösterilmiştir. Doğa gözlemi Mısır’da oldukça tutarlıdır. Lakin bu durum zamanla kalıplaşmıştır. Mavi ve kırmızı renkler fresko tekniğinde de çokça kullanılırken, diğer renkler daha az kullanılmıştır.