Gıybeti Dinleyen De Günaha Ortaktır

[EZEL]

Gıybeti Dinleyen De Günaha Ortaktır



Gıybet bir kişinin arkasından hoşlanmayacağı sözleri sarf etmektir. Allah Teâlâ gıybet hakkında kesin bir hüküm vermiş ve gıybeti yasaklamıştır.
İslam'da kişilik hakları koruma altına alındığı için bir kişinin küçümsenecek ya da hor görülecek durumlarının gıyabında konuşulması yasaklamıştır. Gıybet hakkında Allah Teâlâ Hucurât 49 / 12'de gıybet yapmayı 'ölmüş bir din kardeşinin etini yemeye' benzeterek bu davranıştan sakındırılmıştır. Bu bağlamda genel olarak gıybet bir kimsenin gıyabında gerek onun şahsıyla ilgili madden ve manen ruhi ve ahlâkî kusurlarından söz edilmesi gerekse kendi yakınlarının kusurlarından bahsedilmesidir.
Hz. Aişe radıyallahu anh anlatıyor: "Ben 'Ey Allah'ın Resulü sana Safiyye'deki şu şu hal yeter!' demiştim.
Hz. Peygamber (Bundan memnun kalmadı ve) 'öyle bir kelime sarf ettin ki eğer o denize karıştırılsaydı (denizin suyuna galebe çalıp) ifsad edecekti' buyurdu.
Hz. Aişe ilaveten der ki: "Ben Resûlullah aleyhissalâtü vesselâm'a bir insanın (tahkir maksadıyla) taklidini yapmıştım. Bana hemen şunu söyledi:
'Gıybet edeni dinleyen de günahta ortaktır.' [Taberani]

İftira ve Gıybet
Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor:
Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: "Gıybetin ne olduğunu biliyor musunuz?"
"Allah ve Resulü daha iyi bilir!" dediler. Bunun üzerine Hz. Peygamber: "Birinizin kardeşini hoşlanmayacağı şeyle anmasıdır!" açıklamasını yaptı.
Orada bulunan bir adam: "Ya benim söylediğim onda varsa (Bu da mı gıybettir?)" dedi. Aleyhissalatu vesselam: "Eğer söylediğin onda varsa gıybetini yapmış oldun. Eğer söylediğin onda yoksa bir de bühtanda (iftirada) bulundun demektir." [Ebu Davud Tirmizi Müslim]
Bunun yanına gıybet de yapılırsa gıyabında konuşulan kişi hakkında toplumda olumsuz düşünceler meydana gelecektir iftira edilerek gıybeti yapılan kişi zor durumda kalacaktır. Gıybetin ve iftiranın yapıldığı yerlerde toplum düzeninden bahsetmek imkânsızdır. Gıybetin tevbesi farzdır!
Haksızlık nedeni ile ilgili mercilere şikâyet etmek fetva sormak insanları kötülüklerden korumak kötülüğe mani olmak için destek aramak lakabıyla şöhret bulmuş birini lakapla tanıtmak ismini başkalarına bu şekilde bildirmek zulüm ve ahlâksızlığı hayat tarzı haline getirenleri kınamak ve engellemek amacı ile topluma bildirmek aleyhinde konuşmak gıybet sayılmaz. Gıybetten dolayı tevbe etmek farzdır.

Gıybete yol açan nedenler
1. İntikam duygusunu bastırmak
2. Arkadaşlara muvafakat
3. Gösteriş ve büyüklük; başkalarını küçül görme kendini büyük görme
4. Kıskançlık ve kin
5. Hoşça vakit geçirmek güldürmek için başkalarının ayıp ve kusurlarının ortaya serilmesi
6. Küçük düşürmek ve alay etmek için
Ebu Hureyre (ra)'ın rivayet ettiğine göre Allah Resulü sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur: "Kul önemsemeden ve farkına varmadan Allahın hoşnut olduğu bir söz söyler bu sebeple Allah onun derecesini yükseltir. Yine kul dikkat etmeden Allahın öfkesini gerektiren bir söz söyler de Allah onu o kelime nedeniyle cehenneme yuvarlar." [Buhârî]
"Bir kimsenin malı az çoluk çocuğu çok namazı güzel olursa ve Müslümanları gıybet etmezse kıyamette onunla yan yana oluruz." [Hatib]
Dikkat: Ayet!
"Ey iman edenler! Zannın birçoğundan sakının. Çünkü zannın bir kısmı günahtır. Birbirinizin kusurlarını ve mahremiyetlerini araştırmayın. Birbirinizin gıybetini yapmayın. Herhangi biriniz ölü kardeşinin etini yemekten hoşlanır mı? İşte bundan tiksindiniz! Allah'a karşı gelmekten sakının. Şüphesiz Allah tövbeyi çok kabul edendir çok merhamet edendir." [Hucurat 12]
"Mal toplayan ve onu durmadan sayan insanları arkadan çekiştiren kaş göz işaretiyle alay eden her kişinin vay haline!" [Hümeze 1 2]

Hadislerde gıybet uyarısı!
Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:
"Kim bir mümini bir münafığa (gıybetçiye) karşı himaye ederse Allah da onun için Kıyamet günü etini cehennem ateşinden koruyacak bir melek gönderir. Kim de Müslüman'a kötülenmesini dileyerek bir iftira atarsa Allah onu Kıyamet günü cehennem köprülerinden birinin üstünde söylediğinin (günahından paklanıp) çıkıncaya kadar hapseder." [Ebu Davud]
"Bir kimse yanında hakarete maruz kalan bir mümine gücü yettiği halde yardım etmezse Allah o kimseyi kıyâmet gününde insanların önünde rezil eder" (Tebarâni).
"Her kim gıyabında kardeşinin kusurlarını söyletmezse kıyâmet gününde Allah da onun kusurlarını örtmeyi tekeffül eder." (İbn Ebi'd-Dünya).
"Müslümanların gıybetini yapmayınız ayıplarını araştırmayınız. Zira kim kardeşinin ayıp ve kusurlarını araştırırsa Allah do onun kusurlarını araştırır. Allah kimin kusurunu araştırırsa onu evinin içinde bile olsa rezil ve rüsva eder." (Ebû Dâvud)
"Bir cemaat içinde bulunurken bir kimse hakkında gıybet edildiğini görürsen o kimse için yardımcı ol. Ve cemaati de ondan men etmeye çalış veya oradan kalk git." (İbn Ebi'd-Dünya)
"En kötünüz söz taşıyan dostların arasını bozan ve ayıp araştırandır." (Taberani)
"Arkadaşının ayıbını açığa vuranın ayıbı açığa çıkar. Hatta evinde bile rezil olur." (İbn Mace)