Kenelerden Nasıl Korunulur ?
 

Kenelerden Nasıl Korunulur ?

Keneler yoluyla bulaşan birçok hastalık mevcut olup, tüm dünyada gözlenir. Ancak,
kendinizi ve ailenizi korumak için uygulabileceğiniz önlemler bulunmaktadır.
Keneler Nasıl Tanınır ve Nerelerde Bulunur?
Keneler otlak, çalılık ve kırsal alanlarda yaşayan küçük oval şekilli, 6-8 bacaklı, uçamayan,
sıçrayamayan hayvanlardır. Hayvan ve insanların kanlarını emerek beslenirler ve bu sayede
hastalıkları insanlara bulaştırabilirler.
Ülkemiz kenelerin yaşamaları için coğrafi açıdan oldukça uygun bir yapıya sahiptir. Türlere
göre değişmekle beraber kenelerin, küçük kemiricilerden, yaban hayvanlarından evcil memeli
hayvanlara ve özellikle kuşlara devekuşlarına kadar geniş bir konakçı listesi mevcuttur.
Kenelerin bazı türleri ve gelişim dönemleri gözle görülemeyecek kadar küçük olabilir;
ancak, kenelerin tümü, kanla beslenebilecekleri hayvan ve bazen de insanların arayışı içerisindedir.
Türlerine göre, keneler, farklı alanlarda ve özellikle ormanlık alanların yakınlarında bulunur. Kene
bulaşık alanlardan yürürken veya çalılıklar gibi bulaşık bitkilere (sözgelimi, dökülmüş yapraklar )
sürtünürken keneler ile karşı karşıya kalınabilir. Keneler, memeli hayvanlar ve kuşlardan
beslendiğinden, bu hayvanlar, kenelerin ve taşıdıkları hastalık etkenlerinin varlığının
sürdürülmesinde önemli rol oynamaktadır.
Kene Isırmalarından Korunma
Bu nedenle kene mücadelesi önemlidir, fakat oldukça da zordur.
1. İnsanlar kenelerden uzak tutulabilir ise bulaş önlenebilir. Bu nedenle de mümkün olduğu kadar
kenelerin bulunduğu alanlardan kaçınmak gerekir.
2. Kenelerin yoğun olabileceği çalı, çırpı ve gür ot bulunan alanlardan uzak durulmalı, bu gibi
alanlara çıplak ayak yada kısa giysiler ile gidilmemelidir.
3. Bu alanlara av yada görev gereği gidenlerin lastik çizme giymeleri, pantolonlarının paçalarını
çorap içine almaları,
4. Görevi nedeni ile risk grubunda yer alan kişilerin hayvan ve hasta insanların kan ve vücut
sıvılarından korunmak için mutlaka eldiven, önlük, gözlük, maske v.b. giymeleri gerekmektedir.
5. Gerek insanları gerekse hayvanları kenelerden korumak için haşere kovucu ilaçlar (repellent)
olarak bilinen böcek kaçıranlar dikkatli bir şekilde kullanılabilir. (Bunlar sıvı, losyon, krem, katı
yağ veya aerosol şeklinde hazırlanan maddeler olup, cilde sürülerek veya elbiselere emdirilerek
uygulanabilmektedir.)
6. Haşere kovucular hayvanların baş veya bacaklarına da uygulanabilir; ayrıca bu maddelerin
emdirildiği plâstik şeritler, hayvanların kulaklarına veya boynuzlarına takılabilir.
7. Kenelerin bulunduğu alanlara gidildiği zaman vücut belli aralıklarla kene için aranmalıdır.
8. Vücuda yapışmış keneler uygun bir şekilde kene ezilmeden, ağızdan veya başından tutularak bir
cımbız veya pens yardımıyla sağa sola oynatarak alınmalıdır. Isırılan yer alkolle temizlenmelidir.
Mümkünse kenenin tanı için alkolde saklanması uygun olur.
Kimler Risk Altındadır?
Hastalık genellikle meslek hastalığı şeklinde karşımıza çıkar.
• Tarım ve hayvancılıkla uğraşanlar
• Veteriner hekimler ve diğer yardımcı sağlık personeli
• Kasaplar
• Mezbaha çalışanları
• Sağlık personeli özellikle risk gurubudur.
• Kamp ve piknik yapanlar, askerler ve korunmasız olarak yeşil alanlarda bulunanlar da risk
altındadır.
Keneler ile bulaşık Olan Bölgelere Girmekten Kaçının. Yerel sağlık birimleri, parklar ve yerel
sağlık kuruluşlarından,fazla bulunduğu yerlere ilişkin bilgi alabilirsiniz. Keneler ile bulaşık bir
bölgede bulunmanız halinde, yolun ortasından yürüyün ve bitkilere değmekten kaçının.
Açık Renkli Giysiler Giyin. Böylelikle, giysilerinizin üzerindeki keneleri kolaylıkla fark
edebilirsiniz. Paçalarınızı çoraplarınızın içine sokarak, kenelerin pantolon paçalarınızdan içeri
girmesini önleyin. Bazı keneler ayakkabıların ve hatta çorapların içine girebilir. Ayak ve
topuklarınızı kene varlığı yönünden kontrol edin.
Günlük Kene Kontrolü Yapın.
Riskli bölgelerde dışarıya çıktıktan sonra, kendi bahçenize dahi çıkmış olsanız, vücudunuzu
kene varlığı yönünden kontrol edin. Kene ile bulaşık olabilecek bölgelerden döndükten sonra, tüm
vücudunuzu olası kene varlığı yönünden kontrol edin. El veya boy aynası kullanarak, vücudunuzun
her yerini gözden geçirin ve gördüğünüz keneleri vücudunuzdan uzaklaştırın. Kene varlığı
yönünden, kendinizde ve çocuklarınızda, özellikle aşağıda sıralanan vücut bölgelerini kontrol edin:
• Koltuk altı
• Kulak içi ve çevresi
• Göbek deliğinin içi
• Dizlerin arkası
• Saç ve kıllı bölgelerin içi ve çevresi
• Bacak arası
• Bel çevresi
Çocuklarınızı Kontrol Edin. Kenelerin bulunabileceği bölgelerden döndüğünüzde, çocuklarınızın
saçlarını ve yukarıda sıralanan bölgelerini kontrol edin. Çocuğunuzun vücudunda bulduğunuz
keneleri uzaklaştırın.
Giysilerinizi ve Ev Hayvanlarınızı Kene Varlığı Yönünden Kontrol Edin. Keneler, ev içerisine
giysiler ve ev hayvanları yoluyla taşınabilir. Her ikisi de dikkatlice kontrol edilmeli ve kene
bulunması halinde uzaklaştırılmalıdır. Giysilerin, yüksek ısıdaki bir kurutucuda tutulması etkin
şekilde keneleri öldürür.
Kenelerin Güvenli Bir Şekilde Uzaklaştırılması
Kenelerin, deriye tutunmalarından sonra, kısa bir süre içerisinde vücuttan uzaklaştırılmaları,
kene yoluyla bulaşabilecek hastalıkların bulaşması olasılığını azaltır.
Hayvanlardan ve insanlardan keneleri güvenli bir şekilde uzaklaştırabilmek için aşağıda
sıralanan önerileri yerine getirin.
• Uzaklaştırma işlemi için ince uçlu cımbız kullanın ve kenenin vücut sıvılarıyla olası teması
önlemek için eldiven giyin.
• Keneyi, deriye yakın olduğu bölgeden kavrayın. Ağız parçalarının kopmasına ve deri
içerisinde kalmasına neden olabileceğinden, keneyi bükmeyin ve sarsmayın.
• Yavaşça ve nazik bir şekilde, keneyi, tüm vücut parçaları vücuttan uzaklaştırılıncaya dek,
düz olarak çekin.
• Kenenin uzaklaştırılmasından sonra, ellerinizi su ve sabunla (veya sabun bulunmaması
halinde, alkol içeren el temizleyicileri ile) yıkayın. Kenenin sırıdığı bölgeyi, iyot çözeltisi
gibi bir antiseptikle, alkolle veya deterjanlı su ile temizleyin.
• Kızarıklık ve ateş gibi hastalık bulguları yönünden temkinli olun; böylesi bulgular
gözlenmesi halinde hekime başvurun.
KENELERİN KONTROLÜ VE KORUNMA
Kene yoluyla bulaşan hastalıklar tüm dünyada gözlenir. Ancak, kendinizi ve ailenizi
korumak için uygulanabilecek önlemler bulunmaktadır.
Kırım Kongo Kanamalı Ateşi hastalığına neden olan virus, birçok evcil ve yabani
hayvanı enfekte etmekte ve hastalık bu hayvanlarda hafif seyretmektedir. Birçok kuş
virusa karşı dirençli iken, virusun yayılmasında önemli rol oynarlar. Hayvanlardaki hastalık
enfekte kenelerin ısırması ile başlamaktadır.
Kırım Kongo Kanamalı Ateşi hastalığının bulaşmasında başlıca Hyalomma soyuna
ait keneler rol almakla birlikte, 30 kene türünün bu hastalığı bulaştırabileceği
bildirilmektedir. Virus kenelerde, transovaryal ve transstadial nakille idame olur; keneler
arasında veneral olarak bulaşmanın olduğu da bildirilmektedir. Henüz ergin olmamış
Hyalomma soyuna ait keneler, küçük omurgalılardan kan emerken virusları alır, gelişme
evrelerinde muhafaza eder. Keneler, insan veya hayvanlardan kan emerken virusları da
bulaştırırlar.
Küçük omurgalılar ve özellikle yerde beslenen kuşlar, keneleri enfekte eden
en önemli konak grubunu oluşturmaktadır. Yani küçük memeliler virusu
taşımaktadır. Keneler biyolojik gelişimlerinin değişik safhalarında bu canlılardan kan
emmektedirler.
Aşağıdaki şemada Kırım Kongo Kanamalı Ateşi hastalığına neden olan virusun
yaşam döngüsü görülmektedir.
Bu döngü içerisine insan tesadüfi olarak girmekte ve eğer hastalığı taşıyan bir
kene ile karşılaşır ise virusu almaktadır.
Hyalomma soyuna ait keneler ülkemizin de içinde bulunduğu çok geniş bir coğrafik
alanda yerleşmişlerdir. Ülkemiz kenelerin yaşamaları için coğrafi açıdan oldukça uygun bir
yapıya sahiptir. Türlere göre değişmekle beraber kenelerin, küçük kemiricilerden, yaban
hayvanlarından evcil memeli hayvanlara ve kuşlara kadar geniş bir konakçı çeşitliliği
mevcuttur.
Hastalık daha çok hayvancılıkla uğraşanlarda, veteriner hekimlerde, mezbaha
çalışanlarında ve kırsal alanda yaşayanlarda görülebilmektedir. Enfekte hayvanların kan
ve dokuları ile temas sonucu da bulaşma olabilmektedir.
Kenelerden Korunmak İçin Yapılması Gerekenler!
• Keneler uçmaz, sıçramaz. Ağaçtan üzerinize düşme ihtimali zayıftır. Yani kene
yerdedir. Bu nedenle uzun otların, çimlerin ve çalılıkların bulunduğu yerlerde
dolaşmayın.
• Kenelerin yaşama alanlarında bulunabilecek kişiler (hayvancılıkla uğraşanlar,
mezbaha çalışanları vb) repellent olarak bilinen böcek kaçırıcı ilaçları
vücutlarına sürerek veya elbiselerine emdirerek kullanabilirler,
• Açık renk kıyafetler giyin ki, üzerinize herhangi bir kene geldiğinde
görebilesiniz.
• Açık araziye çıktığınızda ya da pikniğe !!!tiğinizde, bacakları kapatan
kıyafetler tercih edip uzun kollu giyininiz; pantolonunuzu çorapların içine
sokunuz. Kapalı ayakkabı giyiniz.
• Eve döndüğünüzde kendinizi, çocuklarınızı hatta evde beslediğiniz
hayvanlarınızı kene yönünden kontrol ediniz. Kene kan emerken acı vermez.
Bu nedenle var ise sizin bulmanız gerekir.
• Hayvanlarınızı nasıl kenelerden koruyacağınız konusunda veteriner
hekiminizle görüşünüz.
Eğer Üzerinizde Kene Bulduysanız!!
• Sakin olunuz.
• Bu noktada önemli olan keneyi uygun bir şekilde uzaklaştırmaktır.
• Keneyi çıkarmak için cımbız benzeri bir alet bulun.
• Keneyi tam olarak deriye en yakın noktadan kavrayın. Bu nokta kenenin ağız
parçalarına karşılık gelir.
• Cımbızı yavaşça yukarı doğru çekin.
• Bu çekme esnasında keneyi ezip parçalamayın. Çünkü kenenin vücudunda
bulunan sıvıda virus olabilir!
• Keneyi vücuttan uzaklaştırmak için alkol, kolonya, oje, aseton, gaz, petrol
ürünleri ve benzeri kullanmayın!
Bu maddeleri kullanırsanız virusu alma riskiniz artar. Çünkü kene refleks olarak
tükürüğünü bırakabilir.
• Keneyi çıkarma esnasında ağız parçası kopabilir. Ancak bu parça herhangi bir
sıvı içermediğinden büyük ihtimalle zararsızdır.
• Keneyi uzaklaştırıktan sonra bölgeyi temizleyip sabunlu su ile yıkayın.
• Daha sonra en yakın sağlık kuruluşuna başvurun!
Unutmayın! Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi olarak bilinen hastalık ölümlere neden
olmaktadır.

http://img86.imageshack.us/img86/5676/quotemf5.gif