tualimforum.com - Varis Hastalığı Teşhis ve Tedavisi

Varis Hastalığı Teşhis ve Tedavisi

VARİS
Toplardamarın genişlemesi varis olarak adlandırılır. Varis terimi sıklıkla bacaklardaki varisleri belirtmek için kullanılırsa da, vücudun öteki bölgelerinde de görülebilir. Örneğin, sıklıkla anüs çevresindeki toplardamarlarda varise benzer genişlemelere rastlanır; bu durum hemoroit adını alır. Varikoselde ise erbezi damarları genişlemiştir. Ayrıca yemek borusunda olduğu gibi, iç varisler de vardır; bunlar kapı toplardamar sisteminde basıncın arttığını gösterir ve hastanın yaşamını tehdit edebilir.
Bu bölümde bacaklardaki varislerden söz edilecektir.

BACAK VARİSLERİ
Bacak varisleri yüzeysel toplardamarlarda ortaya çıkar.
Bacaklardaki kan kalbe iki toplardamar sistemi yoluyla döner; bunlar yüzeysel ve derin toplardamar sistemleridir. Her iki sistemde de, damarın içindeki kan akımını kesebilecek çok sayıda kapakçık vardır. Bu yapılanma ayakta durulduğunda kanm damar duvarlarına baskı yapması sonucunda damarların bozulmasını engeller. Yüzeysel toplardamarların en önemlisi iç ya da büyük bacak toplardamarıdır. Bu damar, ayak sırtı toplardamar ağından kaynaklanır. Kaval kemiğinin alt iç çıkıntısının önünden geçerek bacağın, dizin ve baldırın iç yüzü boyunca yukan çıkar ve kasığın hemen altındaki uyluk toplardamarında sonlamr. Varisler sıklıkla bacağın öteki yüzeysel toplardamarı olan küçük bacak toplardamarında görülür. Bu damar da ayak sırtı toplardamar ağından kaynaklanır, aşık kemiğinin bileği oluşturan çıkıntılı alt bölümünün arkasından geçer, bacağın arka yüzünden ortasına doğru yaklaşarak ilerler, dizin arkasında dizardı toplardamarına dökülür. Küçük bacak toplardamarı bu yol boyunca bacağın arka ve yan yüzlerinden birçok dal alır. Bacaklardaki derin toplardamarlar İse atardamarların yanında yer alır. Derin toplardamar sisteminin başlangıcını dizardı toplardamarı ile uyluk toplardamarı oluşturur. Bacakların yüzeysel toplardamarlanyla derin toplardamarları arasında birleştirici toplardamarlar bulunur. Bu damarlarda kan yüzeyselden derin toplardamarlara doğru akar. Büyük ve küçük bacak toplardamarları deri yüzeyine çok yakındır; bu nedenle bunlar genişleyerek büklümlü bir hal aldığında saptanmaları çok kolaydır.
Kan ayaklardan kalbe dönerken çeşitli mekanizmalardan geçer. İlk aşamada kalbin kasılması damarların içinde bir itici güç oluşturur. Daha sonra soluk alma sırasında göğüs içindeki negatif basıncın artması kanın büyük toplardamarlardan yukarı doğru akmasını sağlar. Bu mekanizmalardan en önemlisi toplardamarın içindeki kapakçıklardır; öteki mekanizmalar tek başına yerçekimi gücünü yenemez. Kapakçıklar toplardamarda yerçekiminin ters yönünde akan kanın geri dönmesini engellerken ayaktaki toplardamar basıncının 1.200 mmHg’den (mm cıva basıncı) 40 mm-Hgye inmesine neden olur. Ayrıca atardamarlar ve kaslar da derindeki toplardamarları sıkıştırarak burada bir masaj etkisi yapar. Böylece, bacağm her hareketinde ayak ve baldır kasları çevredeki kanı kalbe doğru iter.

NEDENLERİ
Bacak varisleri, birincil ve ikincil olarak ikiye ayrılır. Birincil varisler yüzeysel toplardamarlarda ortaya çıkar, ikincil varisler Öncelikle derin toplardamarda görülür; burada kapakçıkların kapanmasına ya da yetersizliğine yol açar. Böylece kan, izlemesi gereken yoldan saparak yüzeysel damarlara geçer ve yüzeysel toplardamarın duvarlarında zayıflamaya yol açarlar.

1 BİRİNCİL VARİSLER
Toplardamarlar uzamış, genişlemiş ve büklümlü bir görünüm almıştır. Bu damarların duvarları incelendiğinde önemli yapısal bozukluklar görülür. Duvarın bazı bölümlerinde kalınlaşmalar, bazı bölümlerinde ise incelmeler görülür. Burada kas ve esnek liflerin yerini lifsi bağdoku almıştır. Bu doku, kanın burada birikmesine bağlı olarak, basınç altında zayıflar ve toplardamarların duvarlarında çok belirgin genişlemeler görülür. Önceleri bu durumun damar duvarlarının doğuştan gelen bir zayıflığına bağlı olarak gelişebileceği düşünülmüştür.

HASTALIĞI BELİRLEYEN ETKENLER
Varisler bacak toplardamarlanndakı kan dolaşımında yavaşlamaya neden olur.Yapılan çalışmalarda kadınlarda erkeklere oranla daha fazla varis oluştuğu görülmüştür. Bu durum her iki cinsin hormonal yapılarının farklı olmasından kaynaklanmaktadır. Bu nedenle, kadınların eşey hormonlarının toplardamar duvarının yapısına doğrudan etkisi olduğu düşünülmektedir. Buna örnek olarak gebeliğin ilk üç aylık döneminde sıklıkla varislerin ortaya çıkması gösterilebilir. Ayrıca, bu dönemde dölyatağı henüz pek büyük olmadığından, öne sürüldüğü gibi bu organın kastaki toplardamarlara basınç yapması da söz konusu değildir.
Yüksek oranda östrojen içeren doğum kontrol haplarının kullanılması sırasında da varislerin görülmesi bu varsayımı destekler.
Şişmanlık ve sağlık koşullarına uyulmaması da varis oluşturabilecek etkenlerdendir. Özellikle kadınlarda yüksek topuklu ayakkabı giyilmesi baldırdaki kasların işlevini yapamamasına yol açar. Ayrıca kadınların vücudu sıkıca saran pantolon giymesi, korse kullanması toplardamarları sıkıştırarak kanın kalbe geri dönüşünü engelleyebilir. Ayakta, uzun süre ve hareket etmeden durmak da varis oluşumunda rol oynar. Aşırı alkol ve kahve kullanımı önemli etkenlerdendir. Bu maddeler bacak damarlarında genişleme ve şişkinlik yapar.
Daha önce yüzeysel toplardamar iltihabı (flebit) geçirilmiş olması da Önem taşır. Bazen hasta farkında olmadan da geçirilebilen damar iltihabının sonucunda toplardamar duvarının direncinde azalma olur. Bu duruma yukarda sözü edilen koşulların da eklenmesiyle, varisler ortaya çıkar. ETacaklara yerleşen varis gün geçtikçe biraz daha ilerler. Bunun nedeni genişleyen toplardamarlardaki kapakçıkların da yetersiz kalmasıdır. Kapakçıkların yetersizliği damar içindeki kanın, damar duvarına daha fazla baskı uygulamasına, bu duvarların daha da zayıflayıp biçimini kaybetmesine yol açar. Bunlara bağlı olarak, toplardamarlar genişler, boylan uzayarak büklümlü bir hal alır, deriyi alttan kabartarak dışardan da görülen yılansı bir görünüm yaratır.

İKİNCİL VARİSLER
Derin toplardamarlar iltihap nedeniyle tıkandığında, kanın kalbe geri dönüşü önemli oranda engellenir. İltihaba bağlı olarak genel durum bozukluğu, ateş, ağrı, bacakta şişme gibi belirtiler de görülebilir. Bu durumda yüzeysel toplardamarlar daha fazla miktarda kanı içine alarak kalbe itmeye çalışır. Daha önce de belirtildiği gibi, toplardamarlarda kanın hareketini sağlayan mekanizmalar yetersiz kaldığından yüzeysel toplardamarlar fazla miktardaki kanı pompalayamaz ve genişler. Bu damarlardaki kapakçıklar yeterince kapanamaz, zayıflar, yetersiz kalarak kanın kalbe geri dönüşünü zorlaştırır. Bu durumlarda varis tedavisinden önce derin toplardamardaki iltihabın giderilmesi gerekir. İltihap sıklıkla akciğerde emboliye neden olduğundan hemen tedavi edilmelidir.

VARİSLİ BACAĞIN GÖRÜNÜMÜ
Her şeyden önce hasta ayakta dururken varisin neden olduğu genişlemeler daha belirgin görüldüğünden bu pozisyonda muayene edilmelidir. Varisler büklümlü ipler gibi görünür, üzerlerine basıldığında kolaylıkla çöker, ağrısızdır. Üzerlerindeki deride değişme yoksa mavimtırak renklidir. Yüzeysel toplardamar dolaşımının başlıca iki toplardamarı, küçük ve büyük bacak toplardaman ile bunlann yan dallan boyunca kabarıklık izlenir.
Daha doğru tanımlamak gerekirse, varis, çoğu kez olduğu gibi, büyük bacak toplardamanndaysa, şişkinlikler bacağın iç yüzünde, dizde ve kalçada; küçük bacak toplardamarındaysa şişlik bacağın arka yüzündedir.

YAKINMALARA
Varisler başlangıçta yalnızca görüntüyü bozar. Bu aşamada bile bacaklarda ağırlık duygusu ve karıncalanmayla birlikte yorgunluk olabilir. Bu yakınmalar, özellikle bacaklan yukan kaldırarak dinlenmeyle geçer. Bu aşamada toplardamar dolaşımı henüz kesintiye uğramamıştır. Bacağın şişmesi de varisin
belirgin bulgularındandır; kanın dolaşıma yeterince katılamayıp, damar yatağında hareketsiz kaldığını gösterir. Bu durum daha ağır komplikasyonlara yol açabilir. Deri Üzerinde renk değişiklikleri ve bozukluklar olabilir. Hastalığın bu döneminde egzama, varis ülserleri, damarın çatlamasına bağlı kanama, bazen derin damarların tıkanmasıyla ortaya çıkan iltihap görülür. Hastalığın erken döneminde doğru tanı konması ve tedavi uygulanması, hastalığın gidişi ve doğabilecek komplikasyonlarm önlenmesi açısından çok yararlıdır.

KOMPLİKASYONLAR
Bacak varislerinde başlıca üç komplikasyon vardır: Tromboflebit; varis kanaması; varis ülserleri.
Bu komplikasyonlar hastanın yaşamını tehdit etmezse de, istirahatı zorunlu kılabilir.
Varis tromboflebiti: Varisli toplardamarın duvarında iltihap vardır; bu durum damarın çevresindeki dokuları da ilgilendirir. Ayrıca toplardamarın varis olan bölümünde pıhtı oluşumu (tromboz) görülür. Deri varisli damar boyunca sıcak ve kırmızıdır. Toplardamar gergin ve sert bir sicim gibidir. Elle yapılan muayenede varisli toplardamarlar boyunca yaygın ve ağrılı bir şişlik saptanır. Hastanın varisli bölgede ağrısı vardır; gerginlik duyulur. Bazı durumlarda ateş ve genel durum bozukluğu da görülebilir.
Varisin çatlamasına bağlı kanama: Sıklıkla travma nedeniyle ortaya çıkar. Travma hafif bile olsa, varisli damarın çatlaması için yeterlidir. Derinin bütünlüğü de bozulursa dışarı doğru önemli boyutlarda kanama olabilir. Böyle durumlarda kanamanın acil olarak durdurulması gerekir. Kanama bölgesine bir baskı uygulanması ve bunun ardından sıkı bir bandajla sarılması uygundur. Varis çatlamasında ciltte yara bulunmayabilir. Böyle durumlarda deri altına kanama olur, hematom (kan oturması) gelişir. Hematomun kendisi bir baskı oluşturduğundan kanama kendi başına da durabilir. Çok ağrılı bir durumdur, dokuların ezilmesine ve bacağın güçsüz kalmasına yol açar. Hematomun çok yaygın olmadığı durumlarda alkolle pansıman yapmak yeterli olur; böylece hematom geri emilir. Hematomun yaygın olduğu durumlarda buraya sokulan bir iğne ile biriken kan boşaltılır.
Varis ülserleri: Derinin beslenme bozukluklarına bağlı olarak görülür. Toplardamar ülserlerinin en sık görüldüğü yer baldırın üçte bir alt iç yanıdır. Derinin özellikle ince, parlak ve kuru olduğu bu bölgede belki de sinirsel lezyonlara bağlı olarak sıklıkla kaşıntı görülür. Günlük yaşamda olabilecek küçük bir kaza bile, varisli bacakta iyileşmeyen yaralara yol açar. Ülser farklı boyutlarda olabilir. Etrafındaki deri morumsudur. Sınırlan bazen düzenli, bazen düzensizdir. Kızılımsı renklidir. Sürekli olarak renksiz ve serum içeren bir sıvı salgılar. Tümüyle ağrısız ya da az ağrılıdır. Tedavide kesin yatak istirahati ve enfeksiyonları önleme açısından nedbeleşmeyi hızlandıran ilaçlarla antibiyotikti pomatlar kullanılır. Bu tedavi başarılı olamazsa, tam olarak iyileşme garanti edilemese bile, deri naklinden başka çare yoktur.

TEDAVİ
Varis tedavisinde varisi önlemek için alınması gereken önlemlerin önemi büyüktür. Bunlardan bazıları uzun süre ayakta kalmamak, fazla kiloları vermektir. Bacaklar yorulduğunda ve sınırlı bir bölgede varis türü genişleme saptandığında esnek varis çorabı kullanılarak önlem alınabilir. Varis çorapları özellikle bacağın alt bölümlerini sıkış ır; kalçalara çıkıldıkça bu baskı Böylece, toplardamarlara masaj uygula narak, kanın kalbe geri dönüşü kolay laştırılır.Sertleştirici tedavi - Yaygın varisi ler küçük boyutlardaysa ve kapakçıklar işlevlerini görüyor durumdaysa sertleştirici tedavi uygulanabilir. Sertleştirme tedavi varisin içine tahriş edici bir madde şırınga edilerek yapılır.Böylece damar içinde kimyasal bir iltihap oluşturularak, bunların kapanması sağlanır. Tedaviyi izleyen dönemde esnek varis çorabı kullanılması, tedavinin daha iyi sonuç vermesini sağlar.Yüzeysel toplardamar sisteminde yapısal bir bozukluk varsa ve kapakçıklar yetersiz kalıyorsa, tek tedavi yöntemi cerrahi girişimdir.Cerrahi girişim - Cerrahi girişim bacak toplardamarının çekilerek çıkartılmasını kapsar. Toplardamarın alt ve üst uçları kesilip çevre dokulardan ayrıldıktan sonra, damarın içine özel bir başlığı olan bir sonda sokulur. Bu sonda alt uca kadar sokulup geri çekildiğinde bacak toplardamarı sondanın başlığına bir eldiven parmağı gibi sarılarak ciltte açılan keşi yerinden dışarı çıkartılır.
Varislerin değerlendirilmesi ve en uygun tedavinin belirlenmesi bir uzman hekim tarafından yapılmalıdır. Böylece yüzeysel ve derin toplardamarlarla ilgili daha kesin bilgiler elde edilerek, tedavi konusunda daha sağlıklı bir karar verilebilir.

Alıntı