Tokat Yöresi Halk Oyunları - Tokat Halk Oyunları - Tokat İli Halk Oyunu

[Esra]

Tokat Yöresi Halk Oyunları - Tokat Halk Oyunları - Tokat İli Halk Oyunu

Tokat halk oyunları, atasözleri, bilmece, hikâye, destan, masal, türkü, inanç, adet ve seyirlik oyunları ile giyim ve kuşam gibi gelenek ve görenekleri folklorik özelliği çok zengin olan bir yöremizdir.

Halk Oyunları ve Müzik
Tokat Orta Karadeniz ve İç Anadolu bölgesi arasında bir geçiş bölgesi olduğu için genellikle oyunların karakteristik yapılarına Karadeniz’in sertliği, İç Anadolu’nun yumuşaklığı yansımıştır. Oyunlar yöre olarak halay türündedir Halay; birlik, beraberlik, yardımlaşma gibi toplu hareket anlamına gelmektedir.

Oyunlar genellikle karakter olarak ağırlama, yanlama ve yelleme olarak üç bölümde oynanmakta olup üç melodi ve üç ritim vardır. Açık havada davul ve kaba zurna (Galaklı zurna ) eşliğinde eller parmaklardan omuzdan tutularak oynanmaktadır. Ayrıca Horlatmalı kaval (Niksar Erikbelen Köyünde Halen yapılmaktadır), bağlama, cura bağlama, kemençe, mey, def gibi halk sazları da yaygın olarak kullanılmaktadır. Yöre oyunlarımız genellikle 2/4, 4/4, 5/8, 2/8’lik ölçülerle oynanmaktadır.

Halk oyunları, giysi ve figür bakımından ayrı bir güzelliğe sahiptir İlde destan, koşma, divan, semai, garip, derbeder, hurşit, sağma gibi havalar, düğün, sinsin havaları, halay havaları, davar sürme havaları gibi kırık havaları gibi havalar görülmektedir.

Yöre oyunları şekil olarak tek ve çift kişi ile oynanan oyunlar ki bunlara tek oyunlar denilmektedir. Bir de gurup halinde oynanan oyunlarda sadece kadınların oynadığı, sadece erkeklerin oynadığı ve kadın ve erkeklerin oynadığı karışık oyunlar mevcuttur. Ayrıca orta oyunları da yöremizde yaygın olarak oynanmaktadır.

Tokat Yöresinde Oynanan Bazı Halk Oyunlar
Tokat ağırlaması
Artova ağırlaması
Kızık halayı
Kazova yanlaması
Necip halayı
Kırat
Lalelim
Ters biço
Karadut-Karabit
Temir ağa
Yedi sene
Karnım ağrıyor
Ellik
Çiçek halayı
Koççari
Daldalan
Kartal
Maviler
Üçayak
Hanımkızlar
Alaçam
Allılar
Mero
Sarıkız
Çökelik
Kabak
Ardıç halayı
Çekirge
Madımak
Karanfilim
Geyik oyunu
Deve oyunu
Simsim
Mektepli
Omuz halayı
Sallangel
Varyandım
Yanlama
Hoş Bilezik
Güloğlan
Artova karakızı
Sarıkaya
Maşat halayı
Samah
Camuş Halayı
Ağca dudum
Burçak Tarlası
Özentek
Yayladanmı geliyon
Tokat Zağması-Sarması
Kazova yanlaması
Emine can
Tombul makina
Tucuk halayı
Sarsı halayı

SİMSİM: Genellikle düğünlerde geceleri oynanan bir oyundur
Düğüne gelenler, misafirler düğün evinin avlusunda büyükçe bir ateş yakarlar önce çeşitli halaylar oynarlar daha sonra ateş etrafında değişik hünerler göstererek ve hepsinden önemlisi ateşin üzerinden atlayarak (ateş üzerindenatlamak eski Türk törelerine-inançlarında günahlardan ve kötülüklerden arınmayı ifade etmektedir) oynanır. Aynı zamanda karşısında oynayan kişiye de çeşitli aldatmalar yapılır Kesinlikle arkadan rakibine vurulmaz Oyun sevgiyi, dostluğu, hoşgörüyü ifade etmekte olup, bütün düğünlerde oynanmaktadır.

* KARTAL OYUNU : Dağlık ve engebeli bir arazide geçimi çiftçilik ve
hayvancılıkla sağlayan yöre halkının kartalın uçuşunu, süzülüşünü ve avına saldırmasını ifade eden taklidi hareketleri zaman içinde oyun haline getirerek oynanmakta olan bir oyundur.

* TOKAT AĞIRLAMASI : Yörenin en belirgin oyunu olup, düğüne gelen
misafirlerin ağırlanmasını, karşılanmasını, hoşnut edilmesini ifade etmektedir. Üç melodisi olup, ağırlama, yanlama ve yelleme bölümlerinde oynanan bir oyundur.

* KOYUN YÜZÜ - SAYA GEZME – BEREKET – DÖL ALMA – DEVE OYUNU :
Yörede genellikle koyunların kuzuladığı döl alma mevsimi denilen Şubat-Mart aylarından başlayarak toprağın canlandığı bereketin, bolluğun çoğaldığı bu dönemlerde davul ve zurna eşliğinde erkeklerin oynadığı bir sıra gezmeoyunudur. Oyunda kız kıyafeti giyinmiş erkek oyuncular, söyleyici (okuyucu), kahya, yöreye göre dede, aşık gibi kişiler vardır İki kişinin sırtlarına merdiven konularak ön tarafa bir kazma ile deve başı yapılır ve zil takılır Kilim, cecim gibi malzemelerle üstü kapatılarak ortaya bir semer konulur ve deve yapılır. Davul ve zurna ile söyleyici oyuna iştirak eden oyuncularıyla birlikte bütün köyü gezer ve her evin kapısında ;
“Hey hayadan hey hayadan
Yılan çıkmış kayadan
Yoksulluktan gelmedik
Adet kaldı sayadan (atadan)” der ve oyunlar oynanır. Seyredenler kızların kaçırmak isterler. Gülünür, şakalaşılır, taklit veya çeşitli yiyecek vermekle cezalandırılır. Toplanan hediyeler köyün en fakirine verilir veya yemek yapılarak hep birlikte yenilir.

* OMUZ HALAYI : Tokat ağırlaması içerisinde oynanmakta olan bu oyunda
yöre insanının her işinde kendisine yardımcı olan kadınlara vermiş olduğu değeri ve onu baş tacı etmesini ifade etmektedir. Eskiden gelin, gelin alıcılarla birlikte baba evinden atlara bindirilerek getirilir, damat evine geldikleri zaman onları karşılayanlar bir yandan oyunlarını oynarken bir yandan da çömelerek at üzerindeki kadınları-gelini omuzlarına alırlar, hep birlikte oyun oynadıktan sonra yere indirirlerdi Bu oyunda yöremizde halen sevilerek oynanan oyunlarımızdandır.