Karia Sanatı (Anadolu Sanatları)

[Renklerin Dansı]

Karia Sanatı (Anadolu Sanatları)

Karia Seramik Sanatı

Phrygia’da M.Ö.6., Lydia’da 7., Lykia’da 6. yüzyıldan eskiye giden eserler bulunmamasına karşın, Karia bölgesinde Hitit imparatorluğu çağına değin uzanan çeşitli seramik ürünlerine rastlanmaktadır. Karia yöresinin M.Ö.2. binin ikinci yarısındaki eserleri Yusuf Boysal, M.Ö.1050-700 tarihleri arasındaki Helen dönemi vazoları ise Coşkun Özgünel, tarafından örnek biçimde işlemişlerdir. Myken dönemi eserlerinin Karialılarla hiçbir ilgisi yoktur. Buna karşın Helen dönemine ait vazolar, Helen sanatının Karialı yaratılarıdır. Karia bölgesinde Arkaik ve Klasik dönemlerden günümüze kalan vazolar da Karialı kimlik taşırlar.

Anadolu’da en Eski Helen Tümülüsü

Karia’da, Dirmil’de kaçakçıların kazdığı, ardından Amerikalı arkeologların ve bu satırların yazarı ile Coşkun Özgünel’in araştırdıkları bir tümülüsün gömü odasında geç protogeometrik kaplar bulunmuştur. Böyle olduğuna göre söz konusu Tümülüs M.Ö.10. yy.da yapılmış olup Anadolu Helen sanatının en eski gömü anıtıdır.

Kayalara Oyulmuş Gömü Anıtları

Karia bölgesinde bulunan kayalara oyulmuş gömü anıtları Lykia örneklerine benzemekte olup İon sütunları ve süsleme öğeleriyle bezelidirler.

Karia’da Pers Etkileri

M.Ö.545 sıralarında Pers egemenliği altına geçen Anadolu’da Sardes, Daskylein ve Lykia gibi, Karia Bölgesi de doğu dünya görüşü etkisine girer. Örneğin kardeş oldukları halde Maussollos Artemisia ile evlidir. Böyle olmakla birlikte mimarlık, heykeltıraşlık ve resim sanatında Helleb sabatı egemen olmaya devam etmiştir. Örneğin, dünyanın 7 harika eseri arasında yer alan Bodrumdaki Maussollos’un 49 m yüksekliğindeki gömü anıtının kabartmaları M.Ö. 357 – 353 tarihleri arasında Skopas, Timotheos,Leochares ve Karialı Bryaksis tarafından işlenmiştir. Bryaksis sözcüğü Kariaca olduğuna göre bu adı taşıyan sanatçı Karia kökenlidir. Ancak M.Ö.372’de Atina’da doğan ve Skopas işliklerine çalışan Bryakis’in Maussollos kabartmaları, öteki üç ustanın kabartmaları gibi tamamıyla Helen üslubundadır.

Priene’deki Athena Tapınağı’nın mimarı Pyheos tarafından inşa edilen söz konusu Hallikarnas Anıtında gömü odasının yüksek bir altlık üzerine durması, Lykia gömü anıtlarını örneğin Nereid ve Limyra örneklerini anımsatır. Böyle olmakla birlikte antik çağın yedi harikasından biri olan Masussolleion kendine öz bir kimlik taşır.

Karia’da Sualtı Buluntuları

Antik çağ buluntularının sergilendiği ve arkeolog Oğuz Alpözen’in başarılı çalışmlarıyla geliştirilen eşsiz bir Türk denizcilik müzesi Karia’nın Bodrum kentinde yer almaktadır. Bu ilginç ve çok iyi düzenlenmiş müzede, rastlantı sonucu deniz dibine görülüp toplanan kalıntılardan başka, Pensylvanşa University Mueseumdan Prof. George F.Bass ve yardımcısı Prof. Cem Pulak’ın sualtı araştırmalarında ele geçirdikleri eseler de sergilenmektedir.