10.Sınıf Edebiyat Dersi Konu Özeti

[SERDEM]

10.Sınıf Edebiyat Dersi Konu Özeti

EDEBİYAT TARİHİ
Milletler uzun tarihleri boyunca edebiyatla ilgili sayısız eserlermeydana getirirler. Edebiyat bir milletin hayat damarıdır. Edebiyateserleri olmayan milletler uygarlaşamaz, tarih sahnesinden silinirler.

İşte edebiyat tarihi, bir ulusun yüzyıllarca meydana getirdiği edebîeserleri inceleyerek geçirdiği dönemleri kronolojik bir sıra içindeinceleyen bilim dalıdır.
Edebiyat tarihi, edebî eserlerle o eserleri yaratanları sosyal çevresiile beraber inceler. Böylece geçmiş dönemlerde yaşayan atalarımızınduygu, düşünce ve sanat anlayışları hakkında bize bilgi aktarır. Bukonuda edebiyat tarihçisi Agâh Sırrı Levent, günümüz edebiyattarihçisinin görevini şöyle anlatır: “Bugün gittikçe zenginleşen kültürdünyasında edebiyatın ufku genişlemiş, edebiyat tarihi de ağır görevleryüklenmiştir. Çağdaş edebiyat tarihçisi, şairleri unutulmaktankurtarmak ya da eski zevkleri hikâye etmek için eserini yazmıyor. Sadece bilgi vermeyi de yeterli bulmuyor; incelemek, araştırmak,derinlere inmek, insanlığın gidişini, tarihini yazdığı ulusun dünyaanlayışını kavrayıcı bir genişlikte yansıtmak istiyor. Edebiyat tarihibunu yaptığı oranda görevini yapmış sayılır.”

Bir başka deyişle edebiyat tarihi bir toplumun edebiyatının işlediğiyolu ve geçirdiği dönemleri anlatan, edebiyat hayatını bütün olarakdeğerlendiren bir bilim dalıdır.

Edebiyat tarihi aracılığıyla değişik çağlardaki kültür birikimimizi tanırız.
Toplumların düşünce yapılarını, dünya görüşlerini öğreniriz. Bütün bubilgiler bir edebiyat eserinin değerlendirilmesinde bize yol gösterir.

Ülkemizde Batılı anlamda edebiyat tarihi çalışmaları Tanzimat dönemindebaşlar. Bu alandaki ilk kapsamlı çalışma Fuad Köprülü’nün 1928 yılındayayımladığı Edebiyat Tarihi adlı eserdir. Ayrıca Ahmet Hamdi Tanpınar,Agâh Sırrı Levent, Nihat Sami Banarlı, Mustafa Nihat Özön, Vasfi MahirKocatürk, Ahmet Oktay, Şükran Kurdakul, İnci Enginun bu konuda önemliaraştırmalar yapmışlardır.
Tarihin geçmiş dönemlerdeki olayları, savaşları, uygarlıkları belgeleredayanarak, yer ve zaman göstererek inceleyen bilim dalı olduğunubiliyorsunuz. Edebiyat tarihi de geçmiş dönemlerde yazılmış eserleriinceler, sonuçlar çıkarır. Ancak tarihin incelediği olay sona ermiştir.Edebiyat tarihinin incelediği eserin etkisi sanatın çağlara meydanokuyan gücü ile hâlâ sürmektedir.

Bir başka deyişle edebiyat tarihi ulusumuzun başlangıcından günümüzekadar üretilen edebî eserleri tarihsel gelişim çizgisi içerisindeincelerken o dönemin kültür ve sanat anlayışına bağlı kalır. Kişiselzevk ve heyecanını bir ölçüt olarak ele almaz. Örnek vermek gerekirseAbdülhak Şinasi Hisar’in “Fahim Bey ve Biz” adlı romanının kahramanıFahim Bey’i incelerken Cumhuriyet döneminin sanat anlayışı her zamangöz önünde bulundurulması gerekir.

TÜRK EDEBİYATI TARİHİ NASIL HAZIRLANABİLİR?
Edebiyat tarihi bir bakıma hem bilimdir hem de sanatla ilgilidir.Bilimdir, çünkü edebiyat ve tarih belgelerini toplayıp değerlendirerekonlardan özgün bir sentez meydana getirir. Sanatla ilgilidir, çünküedebiyat metinleri üzerinde çalışır. Ancak bilim olarak pozitifbilimler gibi gözleme ve deneye dayanmaz. Öğretici bir nitelik taşıdığıiçin de sanat eseri değildir.

Edebiyat tarihinin görevlerinden biri, edebiyat türlerinin gelişiminigöstermektir. Bundan ötürüdür ki çeşitli türlerin doğuşunu, hangietkenlerle nasıl geliştiğini, bu gelişmelerin nasıl bir yol izlediğini,dil ve teknikteki özelliğini belirtmek edebiyat tarihinde başlıca eksenolmalıdır.

Edebiyat tarihi çok geniş bir alanı kapsar. Yalnız edebiyat çerçevesiiçinde kalan bir edebiyat tarihçisinin çalışmaları kısır kalmayamahkûmdur. Tarih, filoloji, felsefe, bibliyografya, güzel sanatlarınbütün dalları, onun ilgi alanı içindedir. Gerçi edebiyat tarihi, birkültür tarihi değildir. Ama, uygarlık tarihinin bir parçası olduğunagöre, edebiyat tarihçisi bunların hiçbirinden uzak kalamaz. Çerçeveyiaşmadan, orantıyı bozmadan bunların hepsinden yararlanacaktır.
Agâh Sırrı LEVENT

alıntı