Amazon Nehri

[Okyanus]

Amazon Nehri

Kaynak And Dağları
Ağız Atlantik Okyanusu
Havza ülkeleri Peru Kolombiya Brezilya Bolivya Ekvador Venezuella
Uzunluk 6.400 km
Kaynak rakımı 5,170 m
Ağız rakımı 0 m
Debi 219,000 m3/s
Havza alanı 7,050,000 km2

Güney Amerika'da yer alan Amazon Nehri (İspanyolca: Río Amazonas, Portekizce: Amazonas), Afrika'daki Nil Nehri ile birlikte dünyanın en uzun nehirlerinden biridir. Büyük Okyanusa 160 km mesafede, Peru'daki And Dağlarının doruklarından doğarak doğuya doğru bir seyir izleyip Atlas Okyanusuna dökülür. 6,400 km uzunluğundaki Amazon'un taşıdığı su miktarı Mississippi, Nil, ve Yangtze Nehirlerinin taşıdıkları suların toplamından fazladır (tüm dünya nehirlerinin taşıdığı suyun yaklaşık % 20-25 ini taşıdığı sanılmaktadır). Amazon Nehri, yaklaşık yıllık ortalaması 180.000 m³/sn olan debisiyle ve suladığı alanın (Amazon Havzası) büyüklüğü itibarıyla da birinci, uzunluğu bakımından ise ikincisi sıradadır.

Amerikalı jeologlardan oluşan bir ekibin yaptığı araştırmaya göre, Amazon Nehri, şimdi Büyük Okyanus'tan Atlas Okyanusu'na, yani batıdan doğuya doğru akarken, bundan 145 ile 65 milyon yıl önce tam tersi yönde akıyordu.


Denize döküldüğü Atlas Okyanusu kıyılarında genişliği yaklaşık 300 kilometredir. Amazon'un ağzı 1537'de Pinzon tarafından keşfedilmiş, nehrin kaynaklarıysa ancak 1941'de Bertrand Flornoy'un yönettigi ekip tarafından bulunmuştur. Ve çok yararlı olduğu keşfedilmiştir.

Amazon Nehri, batıdan doğuya ekvator çizgisine yakın bir mecra takib eder. Nehrin iki kıyısının arasındaki uzaklık 10 kilometreye ulaşır. Deltasında denize döküldüğü yer, karşıdan karşıya iki motorlu bir uçakla bir saat on beş dakika sürer. Denize akıttığı su mikdarı saniyede 216.332 metreküp olup, dünyadaki bütün nehirlerin akıttığı su miktarından daha fazladır. Nehrin saniyedeki akış hızı, Mississippi Nehrinin akış hızının 12 katıdır.

Amazon’un kendisi ve Perus, Jurua ve Madeira gibi büyük kolları boyunca nehir taşımacılığı çok fazladır. Su seviyesinin en yüksek olduğu Nisan-Ağustos devresinde taşımacılık daha da önemlidir.

Amazon’un kaynakları pekçok ve dağınıktır. Genelde, kabul edilen kaynak, nehir ağzından 6240 km uzaklıkta Peru’daki And Dağlarıdır. Buradaki buzlu dağlardan gelen Apurimac ve Maranun nehirleri Amazon Nehrine karışırlar. Asıl Amazon Nehrine Brezilyalılar “Rio Amazonas” derler. Manaus’ta Rio Negro ile birleştiği yerden üst tarafa akan yere “Rio Solimeos” adı verilir. Amazon’un kollarından başlıcaları kendi başlarına birer nehir gibidirler. Bazıların uzunlukları şöyledir:
Sağ kolları: Xingu 2900 km, Tapajos 2900 km, Madeira 3380 km, Purus 3220 km, Jurua 2400 kilometredir.