 17. Yüzyıl İç İsyanları
17. Yüzyıl İç İsyanları
1- Merkez (İstanbul) İsyanları
Bu isyanlar genellikle kapıkulu ve yeniçeriler tarafından çıkarılmıştır. İstanbul’da çıkan bu isyanlara bazen halk ve ulema da katılmıştır.
Nedenleri:
● Cülus bahşişlerinin ödenmemesi
● Yeniçerilere üç ayda bir ödenen ulufenin geciktirilmesi ve ayarı düşük akçe ile ödenmesi.
● Kapıkulu teşkilatının bozulması
● Kapıkullarının menfaatlerine ters düşen padişah ve devlet adamlarını görevlerinde uzaklaştırmak istemeleri
Sonuçları:
○ Bu isyanlar devlet merkezinde huzur ve güvenin bozulmasına yol açmıştır.
○ Devlet adamları devlet otoritesinin sağlanabilmesi için sert önlemler almışlardır.
○ Askeri isyanlar sonucunda ilk defa bir Osmanlı padişahı öldürülmüştür. Bu durum yeniçerilerin devlet içindeki gücünü artırmış, padişahların yönetimdeki etkinliğini azaltmıştır.
2- Celali İsyanları
Yavuz döneminde Anadolu’da Bozoklu Celal isimli birisi isyan etti. Bu isyan Yavuz tarafından bastırıldı. Bundan sonrada Anadolu’da çıkan isyanlara Celali İsyanları denmiştir.
Nedenleri:
● Tımar sisteminin bozulması,
● Halktan alınan vergilerin artırılması,
● Ekonomik durumun bozulması
● Merkezi otoritenin zayıflaması ve devlet adamlarının yetersizliği
● Haçova Meydan Savaşı’ndan kaçan askerlerin Anadolu’ya gitmesi
Sonuçları:
○ Anadolu’da huzur ve güven bozuldu. Köyden kente göçler oldu.
○ Anadolu’da can ve mal güvenliği kalmadı. Halkın devlete güveni azaldı.
○ Anadolu’da ekonomik hayat durgunlaşmış, üretim azalmıştır. Vergiler toplanamadığı için devletin gelirleri azalmıştır.
○ Osmanlı Devleti, Avusturya ve İran ile yaptığı savaşlarda zor duruma düştü.
Not: Celali isyanlarının dini bir yönü olmadığı gibi isyancılar devlet düzenini değiştirmeyi de amaçlamamışlardır.
3- Eyalet İsyanları
XVII. yüzyılda devlet otoritesinin zayıflaması bazı eyaletlerde isyanların çıkmasına neden oldu. Bu isyanlar bazen eyaletlerin başındaki yöneticiler, bazen de bu yöneticilerin tutumu üzerine reaya tarafından çıkarıldı.
Ayrıca Yemen, Bağdat, Kırım, Eflak, Erdel, Boğdan eyaletlerinde çıkan isyanlar da devleti uzun süre uğraştırmıştır. |