Tip 2 Diyabetten Korunma Genel Bilgi

**Eylül** · 03.07.08, 21:27

Tip 2 Diyabetten Korunma Genel Bilgi

Tip 2 Diyabetten Korunabilir miyiz?
Tip 2 diyabet ilerleyici bir hastalıktır. Pankreas beta hücresindeki kronik bozulma ve insülin direncinde artışla beraber yıllar içinde gelişir. Altı büyük randomize çalışmada, yüksek riskli kişilerde diyabet gelişiminden korunabileceği gösterilmiştir. Yaşam tarzı değişikliği diyabeti önlemede en önemli araçtır. Çalışmalarda kullanılan farmakolojik ajanların da diyabeti önleyebileceği yolunda veriler gelmeye başlamıştır.

Çağımızın hastalıklarından birisi de diyabettir. Diyabet hiperglisemi ve komplikasyonları ile Dünya Sağlık örgütü tarafından en önemli sağlık sorunlarından biri olarak bildirilmektedir. İnsülin direnci ve insülin sekresyon bozukluğu tip 2 diyabet patogenezinin temelini oluşturmaktadır. Bu bozukluklar yıllar içinde artarak, klinik bulgular ile beraber tip 2 diyabet olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu klinik gidişte normal glukoz toleransından, bozulmuş açlık glukozu (BAG) ve bozulmuş glukoz toleransına (BGT) yani prediyabete ve ardından da tip 2 diyabete aşama aşama geçiş gözlenmektedir. Prediyabet grubu ve önceden gestasyonel diyabet tanısı alanlar diyabete gidiş açısından en yüksek riske sahiptirler.

Tip 2 diyabet gelişimini önleyebilmek için azalan beta hücre fonksiyonlarının düzeltilmesi ve insülin direncinin azaltılması ile kan glukoz seviyelerinin normal tutulması gerekmektedir. Bunu yapmanın mümkün olup olmadığını görebilmek için diyabetten korunma çalışmaları planlanmış ve bu çalışmalardan bazıları sonuçlanarak bize yeni yollar açmıştır.

�The Finnish Diabetes Prevention Study� (DPS) ve �U.S. Diabetes Prevention Program� (DPP) artmış diyabet riski olan kişilerde yoğun hayat tarzı değişikliği ile bozulmuş glukoz toleransından (BGT) diyabete gidişin önlenebileceğini göstermiştir. Rölatif risk azalması kontrol grubuna göre % 58 olarak bulundu [1]. Yoğun hayat tarzı değişikliği olarak kişilerin aldıkları kalori düşürüldü ve fiziksel aktiviteleri arttırıldı; her iki çalışmada da kilo kaybı gerçekleşti. Obezlerde, �The Xenical in the Prevention of Diabetes in Obese Subjects� (XENDOS) çalışmasında normal veya bozulmuş glukoz toleransı (BGT) olan obez kişiler sadece hayat tarzı değişikliği veya buna orlistat adlı zayıflama ilacının eklendiği gruplar diyabet gelişimi açısından karşılaştırıldı. Orlistat eklenen grupta diyabete gidişte % 37 rölatif risk azalması gerçekleşti [2]. İlaçlarla yapılan bir diyabet koruma çalışması da gestasyonal diyabetli kadınlarda triglitazon kullanılarak yapılmıştır. Bu �TRİPOD� çalışmasında rölatif risk azalması % 55 olarak bulundu. Glitazon grubundan piaglitazon ile yapılan diyabet koruma çalışması �PİPOD� 3,5 yıllık tedavi takibi uygulandı. Bu iki çalışmada beta hücre fonksiyonu koruması sağlandı. Rosiglitazon ve ramipril ile yapılan �DREAM� çalışmasında da yeni diyabetik vaka gelişmesi BAG ve BGT olan kişilerde diğer iki glitazonla yapılan çalışmada olduğu gibi riski azaltmaktadır [3]. Bu çalışmada rölatif risk % 62 azalmış bulundu. Bu risk azalmasında ramiprilin anlamlı etkisinin olmadığı görüldü. Metformin ile yapılan �DPP� ve akarboz ile yapılan �STOP-NIDDM� çalışmalarında da diyabet gelişme riski BGT olanlarda rölatif riski sırasıyla % 31 ve % 25 azalttığı bulundu [4,5].

Tüm bu çalışmaları değerlendirdiğimizde vücut ağırlığında ve yağda azalma veya obezitenin insülin direncindeki etkisinin blokajının tip 2 diyabete gidişi azalttığını göstermektedir. İkinci olarak �TRIPOD� ve �PIPOD� çalışmalarında beta hücre fonksiyonunun ve glukoz değerlerinin stabilizayonu ile uzun sürede diyabete gidişi önlemeyi mümkün kılmaktadır. Amerika Birleşik Devletleri�nde yapılan �TRİPOD� ve �ADOPT� (A Diabetes Outcome Progression Trial) adlı iki çalışma sonucunda farmakolojik ajanlarla diyabet gelişiminin önlenebileceği gösterildi.

Yüksek riskli gruplarda (gestasyonel diyabet, BGT, BAG) hayat tarzı değişikliği en önemli korunma yaklaşımıdır. Amerikan Diyabet Derneği günümüzde 60 yaşın altındaki şişman kişilerde diyabetten korunmak için metformini önermektedir. Türkiye endokrinoloji ve metabolizma derneği de yaşam tarzı değişiklikleri (% 5-10 kilo kaybı ve günde 30 dakika orta şiddette fiziksel aktivite) ile beraber BAG ve BGT olan kişilerde metformini önermektedir. Diğer farmakolojik ajanlarla (glitazonlar, akarboz, orlistat) yapılan çalışmalarda da diyabetin çeşitli oranlarda önlenebileceği gösterilmiştir. Ancak farmakolojik ajanların yan etkilerinin olduğu unutulmamalıdır. Metformin, akarboz ve orlistat gastrointestinal yan etkileri olan ilaçlardır. Glitazonlar sıvı retansiyonu ve vücut yağ artışı ile beraber kilo alımına yol açarlar. Sıvı retansiyonu, KY tetiklemektedir. Glitazonların postmenapozal kadınlardaki kemik kırık (humerus, el, ayak) riski ile bağlantısı da bilinmektedir.

Bugünkü bilgilerimizle tip 2 diyabeti önlemek için hayat tarzı değişiklikleri ucuz, kolay ve uygulanabilir bir yöntem olarak kabul görmektedir. Her ne kadar özellikle glitazon grubu ilaçlarla beta hücre fonksiyonunun oldukça uzun süre muhafaza edildiği gösterilmiş olmakla birlikte bazı KV yan Etileri konusunda halen kafalardaki soru işaretlerinin giderilmiş olmaması nedeni ile ve henüz yeni diyabet gelişimini önlemek konusunda kılavuzlarda yer almaması nedeni ile kullanılmaları önerilmemektedir.

Kaynaklar
1. Tuomilehto J et all. Finnish Diabetes Prevention Study Group: Prevention of type2 diabetes mellitus by changes in lifestyle among sbjects ith impaired glukose tolerance. N Engl J Med 344: 1343-1350, 2001.

2. Torgensen JS et all. Xenical in the prevention of Diabetes in Obese Subjects(XENDOS) study . Diabetes care 27: 155-161, 2004.

3. DREAM Trial Investigators. Lancet 368:1096-1105,2006.

4. Diabete Prevention Program Research Group. N Engl J Med 346: 393-403, 2002.

5. Chaison JL et all. STOP-NIDDM Research Group: Acarbose for prevention of type 2 diabetes mellitus: the STOP-NIDDM trial. Lancet 359: 2072-2077, 2002.