Buzul Nedir?

**blue** · 29.09.08, 03:51

Buzul Nedir?

Çok eskiden Kuzey Amerika'yı kaplayan büyük buz kitlesinin tam merkez çevresindeki kalınlığının yaklaşık olarak 4500-5000 metreyi bulduğu tahmin edilmektedir. Buz Çağında bu kitle tahminen dört kez teşekkül etmiş ve eriyip çözülmüştür. Aynı şey dünyanın diğer taraflarında da olmuş, fakat bazı kesimlerde buz kitleleri eriyip çözülmemiştir. Örneğin büyük bir ada olan Grönland,kıyılarındaki dar toprak şeritleri hariç hala buzla kaplıdır. İç taraflarda bu buz örtüsünün yüksekliği bazı yerlerde 3000 metreyi geçer. Aynı şekilde, Antartika da 3300 ile 4000 metre yüksekliği bulan kıtasal bir buz örtüsüyle kaplıdır.

İşte bu yüzden,dünyanın bazı bölgelerinde hala Buz Çağından beri eriyip, çözülmemiş buzullar vardır. Fakat buzulların çoğu daha yakın zamanlarda oluşmuştur. Özellikle "vadi tipi buzul" lar bu guruptandır.

Kalın ve yer yer yükselmeler yapan buz örtüleri,buz nehirleri anlamına gelen "buzul", düzlük çevrelerde büyük alanları kaplıyorsa,bunlara "iç buzul" adı verilir. Daha yukarda değinmiş olduğumuz gibi,buz örtülerinin en büyüğü Antarktika'dadır ve 5. 000. 000 kilometre karelik bir alanı kaplamaktadır. Bunun ardından Grönlan'ın büyük bir kesimini kaplayan,yaklaşık olarak 2.000.000 kilometre kare'ye yakın buz örtüsü gelir. Norveç ve İzlanda'da daha küçük yüzölçümlü buz örtüleri vardır.

İkinci tür buzullar ırmak tipinde olur ve bunlara "Alp tipi buzul" adı verilir. Buzulların akışındaki hız öylesine azdır ki, bu hız günde santimetre olarak ölçülür.

Buzullar karlık bölge sınırından güneye doğru sarktıkça erirler. Denize ulaşan buzullar ise parçalar halinde suya düşer ve buzdağlarını (aysbergler) meydana getirirler. Çağımızda dünyanın en büyük buzulları Avrupa'da Alp Dağları'nda, Amerika Birleşik Devletleri'nin batı kesiminde bazı dağlarda, Kanada ve Alaska'da bulunmaktadır. Alaska'daki Malaspina Buzulu 3900 kilometre karelik bir alanı örter. Ünlü Mont Balnc'daki "Buz Denizi" ve gene Alpler'deki Mont Rosa'daki buzullar çok yaygın ölçüde tanınmıştır. Avrupa'da Alpler'de 1200'ü aşkın buzul olduğu bilinmektedir. Ayrıca, gene Avrupa'da Pirene, Karpat dağlarında, Avrupa sınırları içinde sayılan Kafkas Dağları'nda önemli buzullar bulunmaktadır. Bazı buzulların uzunluğu 25 ile 50 mil arasında değişir.

Memleketimizde Doğu Anadolu'nun yüksek dağlık bölgelerinde de bazı buzullar olup, bunların en önemlisi Hakkari yakınında Cilo Dağı'ndaki buzullardır.