Jeoloji Nedir?

**blue** · 29.09.08, 17:39

Jeoloji Nedir?

Yerküresinin (dünyanın) yapısını,yaşını,dolayısıyla kayaların ve yüzeyin özelliklerini,yapısal karakterlerini inceleyen bilim dalı "jeoloji" diye isimlendirilir. Kelime,eski Yunanca "geos-yer" ve "logos-bilim" sözlerinden gelen birleşik bir deyimdir.

Jeologların yani jeoloji bilimi uzmanlarının amaçlarından biri, yerküresindeki toprakların zamanla uğradığı değişiklikleri açıklamak, bu değişiklikleri belirli zamanlar çerçevesinde sıralamaktır. Ayrıca,denizlerle karalar arasındaki sonsuz bir savaş niteliği taşıyan ilişkiler, suyun, rüzgarların etkileri, yer kabuğunun bugünkü dağ kitlelerine dönüşümüyle sonuçlanan küresel hareketler,yaylaların ve masif kayaların oluşumu da jeolojinin kapsadığı konulardır.

Kolayca tahmin olunacağı gibi, insanlar dünyanın yapısını çok eski tarihlerden beri merak etmişlerdir. Kayaların çeşitliliğini, dağların nasıl ve ne zaman meydana geldiği,belirli madenlerin belirli yerlerde bulunmalarının nedeni, bu merak çerçevesindeki sayısız soruların sadece en önemlilerinden birkaçıdır.

Jeologlar,dünyanın tarihini,uzun ömrü boyunca kat kat yığdığı kaya tabakalarından,bunların yapısal özelliklerinden, karalardaki insan,bitki ve hayvan fosillerinden okuyarak değerlendirirler.

Jeoloji bilimsel yöntemler, incelemeler,çalışmalarla şekillenip gelişmeden, gerçek bir bilim niteliğini almadan önce, dünyanın yapısı ve yaşıyla ilgili açıklamalarda sadece tahmin ve varsayımlar (faraziyeler) olmaktan öteye bir değer taşımıyordu. 1795 yılında Jamet Hutton adındaki bir İskoçyalının yazdığı eser,akarsuların yeryüzünün şekillenmesindeki rolüne değiniyordu. Charles Lyell adında başka bir İskoçyalı 1830 yıllarında yeni bir eser yazdı. Kitabın adı "Jeolojinin Esasları" ydı. Charles Lyell,yeryüzünün şekillenmesinde yanardağların da etken olduğunu belirtmekteydi.

Gerçeklen de,modern Jeoloji yeryüzünün şekillenmesinde yanardağların,denizlerin,akarsuların büyük ölçüde rol oynadıklarını açıklamaktadır. Yerkabuğunun iki temel maddeden, kütleler ve bunların çeşitli nedenlerle ufalanması sonucu oluşan topraklardan meydana geldiği,kültelerin üçe ayrıldığı da jeolojik gerçeklerin en önemlileri arasındadır.

Külteler şöylece üçe ayrılmaktadır :

1 ) Püskürük külteler: Yeryüzüne çıkmış lavların soğumasıyla oluşmuştur. Yapılarına göre, granit, porfir ve trakit olarak üçe ayrılır.

2)Tortul külteler: Irmak,deniz,göl,sel sularının sürüklediği maddelerin tortullaşmasından olan kültelerdir.

3)Metomorfik külteler : Püskürük ve tortul kültelerin çeşitli etkilerle fiziksel ve kimyasal yapı değişiklikleriyle meydana gelmişlerdir.

Jeoloji halen bir çok dallara ayrılmıştır. Bunları da şöylece sıralayabiliriz:

a ) Fosilleri,buzulları,yanardağları inceleyen jeoloji dalları (paleontoloji, volkanoloji, glasiyoloji) b ) Yeryüzünün değişikliklerini inceliyen jeoloji dalı (fiz-yoğrafi) c ) Toprağın türünü tayin eden jeoloji dalı (jeomorfoloji) d ) Kimyasal niteliklerle ilgilenen jeoloji dalı (jeokimya)