Batıya Göçün Sanatsal Evreleri

**Renklerin Dansı** · 18.11.08, 17:57

BATI GÖKTÜRKLER

Göktürklerin kurulmasıyla Orta Asya'nın Türkleşmesi başlamıştır ve güneye doğru sızmışlardır. Harezme 9. ve 10. yüzyılda egemen olan Hazarlarda bölgenin Türkleşmesinde önemli rol oynarlar. Türkler Anadolu'ya gelinceye dek göçer toplum olarak kalmışlardır.
Batı Türklerin Mevareünnehir' de Arapların bu bölgeye gelmesinden önce yerleşmiş bölgelerle ilişkilerinin niteliğini öğrendiğimiz en önemli kaynaklar Çinli bir Budist'in gezi notlarıdır.
Batı Türklerinin Kuça kuzeyindeki Aktağ yaylasında bulunan karargahımda ziyaret etmiştir ve Türk yabgusunun çevresini, çadırları ve içindeki süslemeleri her şeyiyle notlarında anlatmıştır. Çinli Budist Batı Türklerinin egemenliği altındaki Orta Asya bölgelerinin politik, sosyal ve ekonomik yapısını da anlatmıştır.
Türkler Orta Asya ve Hint arasındaki ticaret yollarının kontrolünü elleri altında tuttular. Yaşam biçimleri, sanat anlayışları, lüksleri Çin ve Bizans elçilerini şaşırtacak kadar zengindir. Erken dönemdeki Anadolu kültürünü renklendiren doğulu verilerin ayrıntılı bir analizi gereklidir.

TÜRK GÖÇERLER SINIRINDA ORTA ASYA
Yerleşik ve göçerler dünyasının karmaşık bir tarihi vardır. Türk göçerlerin yerleşik dünyaya geçişleri burada olmuş ve gittikleri her yerin kültürünü özümsemişlerdir. Anadolu'ya gelen Türklerin yerleşik düzen deneyimleri bu bölgede edinilmiştir. İslam'la bu bölgede karşılaşmışlar ve yoğrulmuşlardır. Medrese, mezar kulesi, kervansaray gibi yapıtların prototipleri Orta Asya'da bulunmuştur. Anadolu tarikatlarının çoğu Orta Asya Horasan kökenlidir. Bunlar Türklere mal edilmese de Batı Orta Asya'nın Anadolu Türk kültürünün oluşumunda etkisi büyüktür.

İSLAM’DAN ÖNCE YERLEŞİK ORTA ASYA’NIN MADDİ KÜLTÜR VERİLERİ KENTLER VE MİMARLIK
Orta Asya coğrafyası büyük politik örgütlemeleri hem özendirecek hem de zorlaştıracak niteliktedir. Sürekli göçer hareketlere açık bölge olduğundan ömrü pek uzun olmamıştır. Orta Asya Batı orta çağının derebeylik düzenine benzer fiziksel örgütlenme gösterir. Kent ve mimarı kalıntılarının genel karakteri ve yapım özellikleri İslam döneminde de görülür. Bu kent geleneğinin bir örneği Harezm’de Urgenç kuzeyinde Toprakkale kentidir. Toprak, fakat pişmiş tuğla kaplamalı surla çevrilidir. Kentin dörtte birini saray kompleks] kaplar. Kent pazarı özel bir alan içindedir ve ayrıca ateş tapınağı bulunur. Toprakkale'deki sarayın duvarında heykelli nişler, Helenistik çağın anılarını sürdürür. Heykeller pişmemiş topraktan yapılıp, boyanıyor. Sarayda anıtsal duvar resmi kalıntıları da bulunmuştur.
İslam öncesinin en ünlü örneklerinin bulunduğu yer Pencikent' tir Burada bulunan kent 4 öğeden oluşuyor. Kale Saray, Şehiristan, Rabad ve Mezarlık alanı buranın ana bulguları İ.S. 5. ve 6. yüzyıldan kalmıştır. Kentin yapı malzemesi ker***tir. Çamur bloklardan duvarlar, pişmiş duvar ve döşeme kaplamaları, tuğla tonoz ve kubbe, ahşap çatıdan oluşan bu yapıda taş hiç kullanılmamış. Bu bölgenin mimarisi Doğu İslam Mimarisinin ana kaynağını oluşturur.

İSLAM ÖNCESİ ORTA ASYA RESMİ
2.Dünya savaşından sonraki bulgularda Resim sanatı açısından Orta Asya'nın olağan üstü eserlerini çıkarmıştır. En görkemli örnekleri Pencikent'te bulunan resim sanatı saray resimleri ve dini resimler olarak karşımıza çıkar. Dini olanlar Budist içeriklidir.
Orta Asya saray resmi kökeni Helenistik ve Kuşan dönemlerine uyanan gelenek içinde av, savaş, ölüm konularında yoğunlaşır, temasını Orta Asya efsanelerinden alır. Duvar resminin Orta Asya kültürü açısından önemi dokuma, günlük eşyalar ve mimari hakkında bilgi vermesidir. İslam Kültürü resmin yaşamasına imkan vermemiş, resmi minyatür ve çiniye sığdırmıştır.

DİĞER SANATLAR
Orta Asya'da sanat üretimi; resim, ağaç oymacılığı ve toprak heykel yapma alanlarındaydı. Ağaç oyma verileri sınırlıdır. Heykel sanatı hakkında da veriler aynı şekilde sınırlıdır. Keramiklerin özelliği; madeni kapların taklit edilmesidir. Kazılarda çok sayıda demirden eşyalar bulunmuştur. Bu sanat etkinlikleri, Türklerin üretimine dolaylı olarak katıldıkları etkinliklerdir.

İSLAM KÜLTÜR DÜNYASINA GEÇİŞ
8.Yüzyılda Batı Türk İmparatorluğu yıkılınca Türklerin İslam dünyası ile ilişkileri artmış ve 9. yüzyıldan sonra Şamani'lerin ve Bağdat halifelerinin devlet üst kademelerinde görevler almışlardır. Türklerin Müslüman olması uzun yıllar sürmüştür. İslamlaşma ve Türkleşme sürecinin Türkleri Oğuzlardır. İlk Müslüman Türkler olan Karluklar ise Oğuzların doğusunda yaşıyorlardı. Oğuzlar Müslümanlar için pekte iyi topluluk değillerdi. Ancak savaş sanatında ilk sırayı onlara verirlerdi.
Türkler Müslüman ülkelere akınlar yaptılar hatta Müslüman olan Türklerle de savaştılar, zaten kendi aralarında savaşmaya alışıktılar. Oğuzlar Müslüman dünyasına girene dek dağınık yaşadılar. Oğuzların kentleri vardı. Bunlar hem kışlak hem de Oğuz tüccarlarının ticaret bazları idi. Kentlere sahip olsalar da genelde göçerdiler. 10. yüzyıla hatta daha öteye kadar Şamanizm inancıyla yaşadılar. Ölü gömme merasimleri vardı ve bu merasimlerinin Çinli'lerden farkı yoktu.
Çadırları büyük keçe örtülü, içi halı ve kilim dokumalarla döşeliydi. Çadır Türk saray yaşamının her döneminde ve yakın zamanlara kadar sultan simgesiydi oğuzların zanaatleri hakkında bulguların başlıcaları; kemer, keçe dokuma kalıntıları, giyim eşyaları, ok, kılıç, bıçak, silah, at koşumu gibi eşyalardır.

18.11.08, 17:57	#2 (permalink)
Kullanıcı Profili Renklerin Dansı Delta Üye Kullanıcı Bilgileri Üyelik tarihi: Nov 2008 Mesajlar: 561 Konular: 497 Puan Grafiği Rep Puanı:1952 Rep Gücü:0 RD: Teşekkür Ettiği Teşekkür: 3 26 Mesajına 86 Kere Teşekkür Edlidi :	Batıya Göçün Sanatsal Evreleri BATI GÖKTÜRKLER Göktürklerin kurulmasıyla Orta Asya'nın Türkleşmesi başlamıştır ve güneye doğru sızmışlardır. Harezme 9. ve 10. yüzyılda egemen olan Hazarlarda bölgenin Türkleşmesinde önemli rol oynarlar. Türkler Anadolu'ya gelinceye dek göçer toplum olarak kalmışlardır. Batı Türklerin Mevareünnehir' de Arapların bu bölgeye gelmesinden önce yerleşmiş bölgelerle ilişkilerinin niteliğini öğrendiğimiz en önemli kaynaklar Çinli bir Budist'in gezi notlarıdır. Batı Türklerinin Kuça kuzeyindeki Aktağ yaylasında bulunan karargahımda ziyaret etmiştir ve Türk yabgusunun çevresini, çadırları ve içindeki süslemeleri her şeyiyle notlarında anlatmıştır. Çinli Budist Batı Türklerinin egemenliği altındaki Orta Asya bölgelerinin politik, sosyal ve ekonomik yapısını da anlatmıştır. Türkler Orta Asya ve Hint arasındaki ticaret yollarının kontrolünü elleri altında tuttular. Yaşam biçimleri, sanat anlayışları, lüksleri Çin ve Bizans elçilerini şaşırtacak kadar zengindir. Erken dönemdeki Anadolu kültürünü renklendiren doğulu verilerin ayrıntılı bir analizi gereklidir. TÜRK GÖÇERLER SINIRINDA ORTA ASYA Yerleşik ve göçerler dünyasının karmaşık bir tarihi vardır. Türk göçerlerin yerleşik dünyaya geçişleri burada olmuş ve gittikleri her yerin kültürünü özümsemişlerdir. Anadolu'ya gelen Türklerin yerleşik düzen deneyimleri bu bölgede edinilmiştir. İslam'la bu bölgede karşılaşmışlar ve yoğrulmuşlardır. Medrese, mezar kulesi, kervansaray gibi yapıtların prototipleri Orta Asya'da bulunmuştur. Anadolu tarikatlarının çoğu Orta Asya Horasan kökenlidir. Bunlar Türklere mal edilmese de Batı Orta Asya'nın Anadolu Türk kültürünün oluşumunda etkisi büyüktür. İSLAM’DAN ÖNCE YERLEŞİK ORTA ASYA’NIN MADDİ KÜLTÜR VERİLERİ KENTLER VE MİMARLIK Orta Asya coğrafyası büyük politik örgütlemeleri hem özendirecek hem de zorlaştıracak niteliktedir. Sürekli göçer hareketlere açık bölge olduğundan ömrü pek uzun olmamıştır. Orta Asya Batı orta çağının derebeylik düzenine benzer fiziksel örgütlenme gösterir. Kent ve mimarı kalıntılarının genel karakteri ve yapım özellikleri İslam döneminde de görülür. Bu kent geleneğinin bir örneği Harezm’de Urgenç kuzeyinde Toprakkale kentidir. Toprak, fakat pişmiş tuğla kaplamalı surla çevrilidir. Kentin dörtte birini saray kompleks] kaplar. Kent pazarı özel bir alan içindedir ve ayrıca ateş tapınağı bulunur. Toprakkale'deki sarayın duvarında heykelli nişler, Helenistik çağın anılarını sürdürür. Heykeller pişmemiş topraktan yapılıp, boyanıyor. Sarayda anıtsal duvar resmi kalıntıları da bulunmuştur. İslam öncesinin en ünlü örneklerinin bulunduğu yer Pencikent' tir Burada bulunan kent 4 öğeden oluşuyor. Kale Saray, Şehiristan, Rabad ve Mezarlık alanı buranın ana bulguları İ.S. 5. ve 6. yüzyıldan kalmıştır. Kentin yapı malzemesi ker*tir. Çamur bloklardan duvarlar, pişmiş duvar ve döşeme kaplamaları, tuğla tonoz ve kubbe, ahşap çatıdan oluşan bu yapıda taş hiç kullanılmamış. Bu bölgenin mimarisi Doğu İslam Mimarisinin ana kaynağını oluşturur. İSLAM ÖNCESİ ORTA ASYA RESMİ 2.Dünya savaşından sonraki bulgularda Resim sanatı açısından Orta Asya'nın olağan üstü eserlerini çıkarmıştır. En görkemli örnekleri Pencikent'te bulunan resim sanatı saray resimleri ve dini resimler olarak karşımıza çıkar. Dini olanlar Budist içeriklidir. Orta Asya saray resmi kökeni Helenistik ve Kuşan dönemlerine uyanan gelenek içinde av, savaş, ölüm konularında yoğunlaşır, temasını Orta Asya efsanelerinden alır. Duvar resminin Orta Asya kültürü açısından önemi dokuma, günlük eşyalar ve mimari hakkında bilgi vermesidir. İslam Kültürü resmin yaşamasına imkan vermemiş, resmi minyatür ve çiniye sığdırmıştır. DİĞER SANATLAR Orta Asya'da sanat üretimi; resim, ağaç oymacılığı ve toprak heykel yapma alanlarındaydı. Ağaç oyma verileri sınırlıdır. Heykel sanatı hakkında da veriler aynı şekilde sınırlıdır. Keramiklerin özelliği; madeni kapların taklit edilmesidir. Kazılarda çok sayıda demirden eşyalar bulunmuştur. Bu sanat etkinlikleri, Türklerin üretimine dolaylı olarak katıldıkları etkinliklerdir. İSLAM KÜLTÜR DÜNYASINA GEÇİŞ** 8.Yüzyılda Batı Türk İmparatorluğu yıkılınca Türklerin İslam dünyası ile ilişkileri artmış ve 9. yüzyıldan sonra Şamani'lerin ve Bağdat halifelerinin devlet üst kademelerinde görevler almışlardır. Türklerin Müslüman olması uzun yıllar sürmüştür. İslamlaşma ve Türkleşme sürecinin Türkleri Oğuzlardır. İlk Müslüman Türkler olan Karluklar ise Oğuzların doğusunda yaşıyorlardı. Oğuzlar Müslümanlar için pekte iyi topluluk değillerdi. Ancak savaş sanatında ilk sırayı onlara verirlerdi. Türkler Müslüman ülkelere akınlar yaptılar hatta Müslüman olan Türklerle de savaştılar, zaten kendi aralarında savaşmaya alışıktılar. Oğuzlar Müslüman dünyasına girene dek dağınık yaşadılar. Oğuzların kentleri vardı. Bunlar hem kışlak hem de Oğuz tüccarlarının ticaret bazları idi. Kentlere sahip olsalar da genelde göçerdiler. 10. yüzyıla hatta daha öteye kadar Şamanizm inancıyla yaşadılar. Ölü gömme merasimleri vardı ve bu merasimlerinin Çinli'lerden farkı yoktu. Çadırları büyük keçe örtülü, içi halı ve kilim dokumalarla döşeliydi. Çadır Türk saray yaşamının her döneminde ve yakın zamanlara kadar sultan simgesiydi oğuzların zanaatleri hakkında bulguların başlıcaları; kemer, keçe dokuma kalıntıları, giyim eşyaları, ok, kılıç, bıçak, silah, at koşumu gibi eşyalardır.