 TBMM’NİN AÇILMASI-Atatürk İlkeleri ve İ.T.
TBMM’NİN AÇILMASI
(23 NİSAN 1920)
TBMM’nin Açılış Amaçları:
1-Milli iradeyi egemen kılmak
2-Ulusal güçleri bir arada tutmak
3-Bağımsızlığı sağlamak
4-Bağımsızlı ve egemenliği sağlayacak otorite ve gücü oluşturmak
TBMM’ye öncelikle, işgal dolayısıyla İstanbul’dan kaçıp gelen mebuslar kabul edilerek; meclis Meclis-i Mebusanın devamı gibi gösterilmiştir.
Mustafa Kemal’in Meclisin Çalışma Şartlarını Belirlemek İçin Meclise Sunduğu Öneri:
1-TBMM’nin fevkinde hiç bir güç yoktur.
Açıklama:
1-TBMM bütün güçlerin üzerinde kabul edilmiştir.
2-İstanbul’daki otorite meclis otoritesinin altında kabul edilmiştir.
2-Hükümet kurmak gereklidir.
Açıklama:
1-Bu madde meclisin kuruculuk yönünü gösterir
3-Geçici olduğu bildirilerek bir hükümet başkanı tanımak; ya da padişah vekili çıkarmak doğru de-ğildir.
Açıklama:
1-Bu madde açılan meclisin daimi olduğunu vurgulamaktadır.
4-Mecliste yoğunlaşan ulusal iradenin yurdun alın yazısına doğru-dan doğruya el koymasını kabul et-mek temel ilkedir.
5-Yasama ve yürütme TBMM’ye aittir.
Açıklama:
1-18 Eylül 1920’de kurulan İstiklal Mahkemelerinin üyeleri de milletvekillerinden oluştuğundan dolayı yargı da meclisin eline geçmiştir.
2-Yasam, yürütme ve yargının mecliste toplanmasına güçler birliği ilkesi denilir.
3-Güçler birliği ilkesi olağan üstü durumdan dolayı kabul edilmiştir. Hızlı karar alınıp; alınan kararların hızlı uygulanması amaç-lanmıştır.
4-Güçler birliği ilkesi demokrasiye uygun değildir. Demokrasiye uygun olan kuvvetler ayrılığı ilkesi 1961 Anayasası ile kabul edil-miştir.
6-Meclisten seçilecek bir kurul meclis adına hü-kümet işlerine bakar. Oluşturulan bu İcra Vekilleri Heyetinin başkanı meclisin de başkanıdır.
Açıklama:
1-Kurulan bu sisteme meclis hükümeti sistemi denilir. Bu sistemde bakanlar meclisten tek tek seçilir.
2-Meclis hükümeti sisteminde hükümet üyeleri meclisten tek tek seçildiğinden dolayı hükümetin kurulması gecikir; dolayısıyla da yürütme olumsuz etkilenirdi.
3-Meclis hükümeti sistemi cumhuriyet ilan edilene kadar devam etmiştir.
4-Saltanat devam ettiğinden dolayı devlet başkanlığı kurumu oluş-turulamamıştır. Meclis başkanlığı ile hükümet başkanlığı aynı kişi-de toplanmıştır.
7-Padişah ve halife baskı ve zordan kurtulduğu za-man, meclisin düzenleyeceği yasal ilkeler doğrultusunda yerini alır.
Açıklama:
1-Birliğe ihtiyaç duyulan bu dönemde padişahlık ve halifelik kuru-munun açıkça karşısına geçilmemiştir.
2-Bu madde ileride saltanat ve halifeliğin kaldırılabileceğini gös-termektedir. Çünkü padişah ve halifenin durumunu meclisin belir-leyeceği dile getirilmiştir.
NOT: Bu önerge Teşkilat-ı Esasiye Kanunu kabul edilene kadar meclisin çalışma şartlarını belirle-miştir.
TBMM’ni Açılmasının Önemi:
1-Milli egemenlik ilkesi kurumlaştı
2-Halkçı, ulusçu ve demokratik bir Türk devleti o-luştu
3-Temsil heyetinin görevi sona erdi
4-Ulusal örgütlenme tamamlandı
TBMM’nin Özellikleri:
1-İhtilalcidir: İstanbul’daki otoriteye rağmen meclis açılmış, yeni bir devlet oluşturulup; hıyanet-i vataniye gibi kanunlar çıkarılmıştır.
2-Kurucudur: Yeni bir hükümet ve yeni bir devlet ortaya çıkarıl-mış; bir devlet için gerekli olan kanunlar ve anayasa hazırlanmıştır.
3-Halkçı, demokratik ve ulusçudur.
4-Milli egemenlik ilkesi temel ilkedir.
5-Güçler birliği ilkesi kabul edilmiştir
6-İstiklal mahkemelerini kurmakla yargı gücünü ortaya koymuştur.
7-Kurtarıcı bir meclistir.
8-Meclis hükümeti sistemi kabul edilmiştir.
9-İlk meclisteki vekiller arasında fikir birliği yoktur. Misak-ı Milli (bağımsızlık) birleştikleri tek fikirdir. Meclisin bu özelliğinden dolayı da bu meclis inkılapları yapmaya uygun değildir. Saltanatı kaldırması, bu meclisin inkılapçı olduğunu göstermez. Çünkü salta-natın kaldırılması Lozan öncesinin olağan üstü durumundan kay-naklanmıştır.
10-İlk ilişkilerini Rusya ile kurdu ve ilk elçisini Rusya’ya gönderdi.
11-30 Nisan 1920’de varlığını dünya devletlerine duyurdu.
TBMM’ni Otoritesini Artırma Çalışmaları:
1-İstanbul hükümetinin çalışmaları yok sayıldı
2-Otoriteyi artırıcı tedbirler alındı
3-Hıyanet-i Vataniye Kanunu çıkarıldı
4-İstiklal mahkemeleri kuruldu
5-İsyanlar bastırıldı
6-Anayasa ilan edildi
TBMM’ni Birliği Sağlama ve Devam Ettirme Çalışmaları:
1-Devrimler savaş sonrasına bırakıldı
2-Meclis-i Mebusanın üyeleri TBMM’ye kabul edildi
3-Kurulan devletin yeni bir cumhuriyet olduğu a-çıkça ifade edil-medi
4-Güçler birliği ilkesi kabul edildi
5-Padişah ve halifeye karşı, savaş bitene kadar açık-ça tavır takı-nılmadı
I. Meclis 23 Nisan 1920 ile 1 Nisan 1923 tarihleri arasında çalış-mıştır. 11 Ağustos 1923’de ise II. Meclis çalışmalarına başlamıştır.
I. Meclisin Yenilenme Nedenleri:
1-Devlet sisteminin geliştirilmesi ve barıştan sonra izlenecek olan politikaların belirlenmesi konusunda millet vekillerinin anlaşmaz-lığa düşmesi.
2-İtilaf devletlerinin Lozan görüşmelerini keserek Türkiye’deki tartışmalı ortamdan yararlanmak istemesi
3-Meclisin savaş döneminde yıpranmış olması
4-Meclisin inkılapları yapmaya uygun olmayışı |