Muhasebe Uygulamaları //Ünite 5

[SERDEM]

ÜNİTE - 5 DURAN VARLIKLAR

İşletmenin faaliyetinde 1 yıldan fazla uzun sürede kullanmak için elde ettiği varlıklar duran varlıktır.
2 gruba ayrılır: 1- maddi duran varlık 2- maddi olmayan duran varlık
MADDİ DURAN VARLIK: Fiziksel yapıya sahip duran varlıklardır, şu hesaplarda izlenir.
Arazi ve arsa
Yer altı yerüstü düzenleri
Binalar
Tesis makine ve cihazlar
Taşıtlar
Demirbaşlar
Diğ.maddi dur.varlıklar
Birikmiş amortismanlar
Yapılmakta olan yatırımlar

DEĞERLEME :
* TTK .da maliyet bedeli ile değerleme yapılır,bu bedelden amortisman ayrılır.
* VUK.da maliyet bedeli ile aktife varlık kaydedilir ve değerleme yapılır, Bu varlıkla ilgili yapılan giderler malın maliyetine eklenir.

AMORTİSMAN: Maddi duran varlıklar için ayrılan aşınma ve yıpranma payına amortisman denir.Duran varlığın değeri kullanılan süreye göre dağıtılarak gider yazılır.
Arsa ve araziler amortismana tabi değildir.TTK bu konuda işletmeyi serbest bırakmış VUK.amortisman ayrılması gereğini belirtmiştir.
Vuk.a göre 4 amortisman yöntemi vardır:
Normal amortisman
Azalan kalanlar üzerinden amortisman
Madenlerde amortisman
Fevkalede amortisman
Normal amortisman: Eşit paylı amortismandır.Duran varlığın maliyeti kullanım süresine bölünerek amortisman tutarı bulunur.Oran en fazla % 20.dir.
Amortisman tutarı: Duran varlık maliyeti/hizmet süresi
Örnek: 100 milyona satın alınan bir demirbaşın hizmet süresi 5 yıl ise yıllara göre amortisman tutarını bulunuz.
100.000.000/5=20.000.000
Örnek: Aynı örneğin 3. yıl amortisman tutarı nedir?
20.000.000
Örnek: Aynı örneğin 2.yıl birikmiş amortisman tutarını bulunuz.
20.000.000 1.yıl 20.000.000 2.yıl toplam 40.000.000
Kıst amortisman: Sadece taşıtlara uygulanır.İlk yıl taşıt kaç ay kullanılmışsa o kadar amortisman ayrılır.Ay tam kabul edilir.
Amortisman tutarı: yıllık amortisman tutarı* kullanılan ay sayısı/12
Örnek: 600 milyona 10.11.2001 de satın alınan taşıta % 20 normal amortisman uygulanacaktır.
600*%20=120 yıllık tutar
120*2 /12= 20.000.000 2001 için kıst
2001 için 20.000.000
2002 120 000 000
2 120 000 000
2004 120 000 000
2005 120 000 000+100 000 000=220 000 000






2- Azalan kalanlar üzerinden amortisman: % 40.ı aşmadan bu yöntem kullanılabilir.Normal amortismanın 2 katıdır.Normale dönüş yapılabilir.
Örnek: İşletme 100 milyona aldığı demirbaşa %20 normal amortisman üzerinden azalan kalanlar yöntemi uygulayacaktır.Yıllara göre payları bulun.
100*%40 =40.000.000
60*40 =24.000.000
36*40 =14.400.000
21.6*40 =8.640.000
son yıl kalan tamamen indirilir. 12.960.000.
Amortismanların muhasebe kaydı:
2 tür kayıt yöntemi vardır:
1- Direk kayıt: Duran verlığın değeri amortisman payı kadar azaltılır.
2- Endirek kayıt: Amortisman payı 257 Birikmiş amortisman hsb.alacağına kaydedilir.Gider türüne göre de Gnel Yönetim veya Pazarlama Sat.Dağ.Gideri Hesabı borçlandırılır.
Örnek:İşletme 1.000.000.000 liraya aldığı bilgisayar için anormal amortisman yöntemine göre amortisman ayırmıştır.
----------------------------------
Genel.yön.gid. 200.000.000
Birikmiş amortisman 200.000.000
-----------------------------------
Örnek: İşletme dağıtım için aldığı taşıta 150.000.000.lira amortisman ayırmıştır.
-------------------------------------
paz.sat.dağ.gid. 150.000.000
Birikmiş amortisman 150.000.000
--------------------------------------
Maddi duran varlığın satışı:
Örnek: İşletmenin 400.000.000 lira maliyetli otosu peşin 150.000.000 liraya satılmıştır.Otonun birikmiş amortismanı 200.000.000 liradır.
Net değer: 400.000.000-200.000.000=200.000.000
Satış zararı: 200.000.000-150.000.000= 50.000.000
--------------------------------------------
kasa 150.000.000
birikmiş amortisman 200.000.000
d.olağandışı gid.zar. 50.000.000
Taşıt 400.000.000
---------------------------------------------
eğer 250.000.000 liraya satsaydı 50.000.000 kar olurdu o zaman
--------------------------------------------------
kasa 250.000.000
bir.amortisman 200.000.000
taşıt 400.000.000
d.ol.d.ger.kar 50.000.000
-----------------------------------------------------
eğer satılan demirbaş yenilenecekse bu satış karı dönem karına eklenmez Özel fon hsb.na aktarılır en çok 3 yıl süresi vardır 3 yıl sonra yenileme yapılmazsa tekrar kara eklenir.
--------------------------------------------------
kasa 250.000.000
bir.amortisman 200.000.000
taşıt 400.000.000
özel fonlar(yenileme) 50.000.000
-----------------------------------------------------
yenileme olmazsa
------------------------------
özel fon 50.000.000
d.ol.gel.kar 50.000.000
-------------------------------
YENİDEN DEĞERLEME :
Paranın alım gücünde oluşan azalma nedeniyle yeniden değerleme yapılır.Bu Maddi dur.Varlık Yeniden Değ.Artışı Hsb.nda izlenir.
Örnek: İşletme 100 milyon lira maliyetli birikmiş amortismanı 20 milyon olan demirbaşını % 50 yeniden değerlemeye tabi tutacaktır.Değer artışını bulunuz.
100* %50 =50.000
20 * %50 = 10.000
80 * %50 = 40.000
------------------------------------
demirbaş 50.000.000
birikmiş amortisman 10.000.000
mad.d.v.yen.değ.artışı 40.000.000
--------------------------------------
Yeniden değerleme sonrası demirbaşın değeri üzerinden amortisman ayrılır.

MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIK: Fiziksel varlığı olmayan işletmeye bazı hak ve imtiyazlar sağlayan varlıklardır.Bunlar:
Haklar:Lisans,patent,imtiyaz gibi elde edinilen hukuki tasarruflar ile kamu otoritelerinin işletme tanıdığı haklar ve yetkilerdir.
Şerefiye: İşletmenin konumunun kuruluş yerinin işletmeye sağladığı üstünlüğün parasal değeridir.
Kuruluş ve örgütlenme gideri: İşletme kuruluşnda yapılan tüm giderlerdir.
Araştırma geliştirme gideri: İşletmenin bir ürünü geliştirme yenileme için yaptığı giderlerdir.
Özel maliyetler:Kiralanan gayrimenkuller üzerinde yapılan ekleme ve geliştirme için yapılan giderdir.
Bunlar maliyet bedelleri ile aktife kaydedilir.Yeniden değerlemesi yapılmaz.Amortismanı 5 yılda eşit payla itfa edilir.
------------------------------------
şerefiye 150.000.000
kasa 150.000.000
-----------------------------------
gen.yön.gid 30.000.000
bir.amortisman 30.000.000