Bilecik Türküleri

[Kedi]

Bilecik Türküleri


Söğüt’ün Erenleri
Bilecik’in ülke halkoyunları arasında ünlü bir oyunu ve çok sevilen bir türküsüdür.
Öyküsü şöyledir: Bilecik Tekfuru, Yarhisar Tekfuru’nun kızı Olivera (Nilüfer Hatun) ile evlenecektir. İki Tekfur, Osman Gazi’yi de bu düğüne davet ederler. Amaçları O’nu tuzağa düşürüp öldürmektir. Fakat, tuzağı önceden haber alan Osman Bey, Çakırpınar’daki bu düğünü basar. Çıkan çatışmada Bilecik Tekfuru öldürülür; gelin ise (Olivera) Orhan Bey tarafından Söğüt’e kaçırılır.


Bilecik Karşılaması
Bilecik’in yine çok ünlü oyun ve türküsüdür. Öyküsü şöyledir: Orhan Bey, sevdiği Tekfur kızı Olivera’yı Çakırpınar’daki düğününden Söğüt’e kaçırdıktan sonra hemen yeni düğün hazırlıkları başlatılır. Olivera müslüman olur. Nilüfer ismini alarak Orhan Bey ile evlenir. Düğün çok görkemli olur. Keklik kebapları, yağlı koyun sütünden yoğurtlar yenir. Herkes çok mutludur.


Et Koydum Tencereye
Öyküsü ile ilgili şu rivayet anlatılır: Bilecik’in bir köyünde iki genç birbirini deli gibi sevmektedir. Öyle ki, bu büyük sevgi dilden dile dolaşmaktadır. Fakat kızın babası, kızı delikanlıya vermemeye kararlıdır.Dedikodulara son vermek amacıyla kızını eve kapatır; bağa-bahçeye göndermez. Delikanlı mecnun gibidir, adeta. Yemeden içmeden kesilir; maniler söyleyerek, kızın evinin çevresinde dolaşıp durur...
Et koydum tencereye, Su gelir millendirir,
Yar geldi pencereye, Çayırı çimlendirir
Kız Allah’ını seversen, O benim nazlı yarim
Al beni içeriye. Dilsizi dilendirir

kara boya sarmadım doya doya
Sarı boya sarsın eller doya doya .
Hadi yavrum dönüversen ya
Aralıkta diz çöküversen ya

SÖĞÜT’ÜN ERENLERİ
Söğüt’ün Erenleri
Söğüt’ün erenleri,
Çevirin gidenleri
Ne güzel baş bağlıyor
Söğüt’ün güzelleri
Aldırdın beni
Gül iken soldurdun ben
Söğüd,ün çarşısına
Gün doğar karşısına
İnsan hile yaparmı
Kapı bir komşusuna


BİLECİK KARŞILAMASI:
Aşağıdan gelen hanım oynasın
Keklik kebabını yiyen doymasın
Beni bu hallere sokan onmasın
Seki ver yavrum seki ver,kaba minder üstüne
Mavili yazma al kadifenin üstüne
Aşağıdan gelir mangal kömürü
Mevlam versin güzellere ömürü
O kız almış annesinden emiri
Seki ver yavrum sekiver ,kaba minder üstüne
Mavili yazma al kadifenin üstüne

GELİN AĞLATMA HAVALARI:
Ayletme gelin ayletme Dağdan keserler meşeyi
Yolcuyu yoluından eyletme Hani de gelinin döşeği
Dağdan keserler gürgeni Dağdan keserler fıstığı
Hani de gelinin yorganı Hani de gelinin yastığı
Dağdan keserler fındığı Ayletme gelin ayletme
Hani de gelinin sandığı Yolcuyu yolundan meyletme

AY OĞLAN
Ay oğlan tatarmısın, şeftali satarmısın haydi yavrum kaya başına kaya başına
Şeftali şöyle dursun,benimle kaçarmısın Al beni koynuna, yanıbaşına
Haydi yavrum kaya başına kaya başına Ay oğlan durmam oğlan,bıyığı burmam oğlan
Al beni koynuna,yanıbaşına Ben çevremi işlerim, yeniye durmam oğlan
Ay oğlan imana gel, dolaşta pınara gel Haydi yavrum kaya başına kaya başına
Hiç, bahanen yok ise elini yumaya gel Al beni koynuna yanı başına

LEFKE
Şu Lefke’nin aman üstüne duman bürüdü Şu Lefke’nin aman aman alt yanında bahçalar
Zaptiyeler kol kol almış yürüdü Zekiye de hanım bohçasını bohçalar
Herkes de sevdiğini aman aldı yürüdü Dostum ağlar düşmanlarım of çalar
Yandı da Lefke cayır cayır aman evleri Senin için kazanılmış akçalar
Bize de mesken oldu,çadır aman evleri


KIZ KINASINDA SÖYLENEN TÜRKÜ
Atladı geçti eşiği Anasını kızsın koyan Baban pazara vardımı?
Sofrada kaldı kaşığ Han evleri ıssız koyan Sana al duvak adlımı?
Koca evin yakışığ Ak bakın susuz koyan sen örtündün baban gördümü
Kız kınan kutlu olsu kız kınan kutlu olsun Kız kınan kutlu olsun


MERDİVENDEN İNERKEN
Merdivenden iner iken Merdiven yüksek çıkılmaz
Ayağıma doldu diken Alçaktan yare bakılmaz
Ayrılıktır belim büken Küçüksün kahrın çekilmez
Kaçalım zülfü siyahım Kaçalım zülfü siyahım
Gerdenda beni siyahım Gerdanda beni siyahım


TÜRKÜ
Merdivenden tıngır mıngır inerken Bizim yaylalardan gelsin geçilsin
Saçların boynuma dolanıyor severken Kurulsun masalar rakı şarap içilsin
Uyuya da kaldım ak gerdandan emerken Herkes sevdiğini alsın çekilsin
Atma anam beni dağlar ardına Atma anam beni dağlar ardına
Kimseler yanmasın anam yansın derdime Kimseler yanmasın anam yansın derdime

YAKA URGAN BURGAN
Öte yaka urgan burgan Amanın var topukta şalvar aman
Üstümüzde telli yorga Gelirse git gel aman
Aleylim aman aman Gelmese dön gene yalvar
Saracaksan işte gerdan Oğlan neni aman aman
Oğlan neni aman aman Çakırım nenn
Çakırım nenni
Öte yakanın buludu
Beri yakayı bürüdü
Aleylim aman aman
Güzeller aldı yürüdü
Oğlan neni aman aman
Çakırım neni
Günyarık köyünden alınmış bir başka türkü ise şöyledir:
Şu lefke’nin alt yanında dermeni Şu lefke’nin alt yanında bahçeler
Dermencisi Urum degil Ermeni Emine’de hanım şalvarını bohçalar
Ermeni’ye nasıl gönül vermeli Senin için kazanılmış akçalar
Yandıda Lefke cayır cayır evleri Yandıda Lefke cayır cayır evleri
Bize de mesken oldu Söğüt köyleri Bize de mesken oldu Söğüt köyleri

Şu lefke’yi bir kara duman bürüdü
Zaptiyeler kol kol oldu yürüdü
Civan ömrüm mahpuslarda çürüdü
Yandıda Lefke cayır cayır evleri
Bize de mesken oldu Söğüt köyleri

KINA TÜRKÜSÜ
Karada koyun koyunların beyleri Köyümde seni güttüm güttüm getirdim
Morda koyun yüreğimin yağları Getirdim de çöl ovaya yatırdım
Yaylaları sorarsan doruk dağları Ablam sağdı,ben bakırını getirdim
Meleme koyunum meleme vazgeç kuzundan Meleme kuzun meleme vazgeç kuzundan
Çok analar ayrı düşer kızından Çok analar ayrı düşer kızından
Kadınlar halka olur,ellerinde birer mum ile dönerken aşağıdaki dizeleri makamla okurlar.Bu sırada aralarında olan gelinin koltuğunun altında ekmek bulunur.Kadınlar ve gelin hep birlikte dönerler ve bu dizeleri okurlar.
Elinde asası hurma dalından
Sırtında kaftanı deve yükünden
Kendisi gelir yemen elinden
Yemen ellerinde Veysel Karani
Söylemez yalanı yemez haramı
Bir deveyi bir akçeye güderdi
Gece gündüz halka zikir ederdi
Peygamberinin yolunu izlerdi
Yemen ellerinde Veysel Karani
Söylemez yalanı yemez haramı
Neredesin güzelim ararım seni
Hayalime girsem sararım seni
Cihanda güzelle dolsa
Gönlüm durmaz ararım seni
III- Halk Müziği (uzun havalar, ezgiler, ağıtlar v.b.)
Bilecik’te yörenin konumundan dolayı zeybek ve kaşık oyunu türleri yaygındı. Bu nedenle, türkülerinde ve oyun ezgilerinde, bu türlerin etkileri seçilebilmektedir.
Karşılama, ritm bakımından dokuz zamanlıdır. 2+2++2+3 biçimindedir.Burada 2, 4, 9 zamanlı ezgiler çoğunluktadır. Zeybeklerin de dokuz zamanlı türüne çok rastlanmaktadır.2+2+2+3 düzümünün yanı sıra 3+2+2+2+ düzümleri de vardır.
Ayrıca dokuz zamanlı olan ağır oyun havaları, iki zamanlı olan tek oyun havası ile kaşık havalar vardır.
Günümüze dek derlenmiş Bilecik ve yöresi türkülerinden 5, 6, ve 10 zamanlı örneklere rastlanmıştır. Karma ve bileşik düzümler oldukça azdır. Misket, kerem, kesik ve garip ayağından türküler çoğunluktadır. Türküler, genellikle bağlam ailesi eşliğinde (çura, divan, bağlama) tef, kaşık, zil, zurna, kavallar, davul, darbuka ile çalınıp söylenmektedir. Anadolu’nun birçok yöresinde olduğu gibi klarnet Bilecik yöresinde de görülmektedir.
Halk şiirinde birçok örneği bulunan atışmalı türküler, burada da görülmektedir.