13 EKiM

1938 - Atatürk'ün, Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü Aras'ı
kabulü ve 45 dakika görüşmesi.
Atatürk'ün, Afet (İnan)'ı kabulü ve 40 dakika görüşmesi.

1937 - Atatürk'ün, saat 21.10'da Aydın'dan trenle
Ankara'ya gelişi.
Genelkurmay Başkanı Fevzi Çakmak'ın, orduya genelgesi:
"Ege manevrasını başlangıcından itibaren bütün ayrıntıları
ile yerinde izleyen Cumhurbaşkanımız Atatürk, ordumuzun en
modern silâhları pek iyi kullanmasını, komutanlarla
subaylarımızın sevk ve idaredeki kabiliyet ve
maharetlerini fevkalâde takdir buyurmuşlar, beraberlerinde
bulunan hükümet erkânının da bu takdirlere iştirak
ettiklerini bil­dirmişler ve bu takdirlerin selâmları ile
birlikte bütün orduya duyurulmasını emir buyurmuşlardır.
Orduya gösterilen bu yüksek iltifatları, benim de göğsümü
iftiharla kabartmıştır."

1925 - Atatürk'ün, İzmir Kız Lisesi'ni ziyareti ve okulun
hatıra defterine yazdıkları: "Müdür hanım ve bey
öğretmenlerin ciddî, isabetli çalışmasının eserleri
kolaylıkla ve takdirle görülmektedir."
Atatürk'ün, saat 17.00'de İzmir Türkocağı'nı ziyareti,
burada bazı heyetleri kabulü, daha sonra Musiki Yurdu
gençlerinin verdiği konseri izlemesi.
Atatürk'ün, Karşıyaka'da annesi Zübeyde Hanım'ın kabrini
ziyareti ve çelenk koyusu.

Atatürk'ün, Karşıyaka Spor Kulübü'nü ziyareti ve kulübün
hatıra defterine yazdıkları: "Karşıyaka Spor Kulübü'nde
karşı karşıya bulunduğum gençlik iftihara çok değerdir. Bu
gençlik karşısında geleceğin kuvveti, ne kadar belirgin
görünmektedir."
Atatürk'ün, İzmir Müstahkem Mevki Komutanlığı tarafından
şerefine verilen ziyafette konuşması: "...Kahraman Türk
ordularının kazandıkları büyük zaferlerde şahsıma düşmüş
olan vazifeleri yapabilmişsem çok bahtiyarım. Yalnız bu
noktada bir gerçeği izah için arz edeyim ki, benim,
ordularımızı sevk ve yönelttiğim hedefler, esasen
ordularımın her erinin, bütün subaylarının ve
komutanlarının görüşlerinin, vicdanlarının, kararlarının,
ülkülerinin yöneldiği hedefler idi!"

1924 - Atatürk'ün, sabah Sivas'tan hareketle akşamüzeri
Lâtife Hanımla beraber Kayseri'ye gelişi, Belediye'yi
ziyareti, gece kaldığı evin önünde toplanan halkı
selâmlaması ve onlara seslenişi: "Mazinin kararsız,
çürümüş zihniyeti ölmüştür. Bütün dünya bilmelidir ki Türk
milleti hakkını, haysiyetini, şerefini tanıtmaya gücü
yetecek kadar kuvvetlidir. Türk vatanının bir karış
toprağı için bütün millet bir vücut olarak ayağa kalkar!"


1923 - Ankara'nın gurur günü. Ankara'nın başkent oluşunun
yıldönümü.
Ankara, 13 Ekim 1923 yılında Türkiye Cumhuriyeti'nin
başkenti ilan edildi.
TBMM'de, Ankara'nın hükümet merkezi ve başkent olması
kararlaştırıldı.
Büyük Millet Meclisi'nde Ankara'nın hükümet merkezi
olmasına ilişkin kanun teklifi kabul edildi. Ankara'nın
Yeni Türk Devleti'nin merkezi olduğuna dair Kanunun kabul
edilişi.

1923 - Ocak'ta imzalanan Ahali Mübadelesi nüfus değişimi
için 17 Temmuz'da hazırlanan iskân cetvelinde aksamaların
olması üzerine Mübadele, İmar ve İskân Vekaleti kurularak
Anadolu 10 iskân bölgesine ayrıldı.

1921 - "Kars Antlasması"nın imzalanması.
Ankara Hükümetiyle Ermenistan, Gürcistan ve Azerbaycan
arasında Kars Antlaşması imzalandı.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti ile Kafkas
Cumhuriyetleri (Azerbaycan, Gürcistan, Ermenistan)
arasında "Kars Antlaşması"nın imzalanması.
Sakarya zaferinden sonra Sovyet Rusya’nın aracılığıyla 3
Sovyet Cumhuriyeti Azerbaycan, Gürcistan ve Ermenistan ile
TBMM Hükümeti arasında 13 Ekim 1921’de Kars Antlaşması
imzalandı. Buna göre: Her 3 Cumhuriyet, Moskova
Antlaşmasını kendileri için de geçerli sayıyordu. Böylece
Türkiye’nin doğu sınırı kesinleşti ve Ermeni Sorunu da
sona erdi. Sovyetler Sosyalist Cumhuriyetler Birliği
1991’de dağıldıktan sonra bağımsız olan Ermenistan Kars
Antlaşmasını tanımamaktadır.
1919 - Atatürk'ün, Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk
örgütüne genelgesi: "...Millî varlığımızı dost ve düşman
nazarında gösteren ve ispat den örgütün, tüzük gereğince
şekillendirilmesi ve bilhassa küçük, büyük bütün
merkezlerin birbirleriyle ve merkezî heyet ile sıkı bir
bağ kurmaları bugünün en mühim hayatî ve millî ve vatanî
bir vazifesidir."
Atatürk'ün, Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti
Merkez Heyetlerine cemiyet tüzüğünün esas maddelerinin
önemli kısımlarını belirten genelgesi: "...Tüzüğün elinize
ulaşmasına kadar bu esaslar içinde örgüte başlanması ve
örgütün bir an evvel kurulmasına gayret gösterilmesi."
Atatürk'ün, Harbiye Nazırı Cemal Paşa'ya Anadolu ve Rumeli
Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti tüzüğünün onbirinci maddesi
hakkında görüşünü isteyen telgrafı: "Mebuslar Meclisi'nin
açılışından sonra cemiyetin ne gibi bir siyasî durum
alması lâzım geleceği hakkındaki yüksek düşüncelerinizin
bildirilmesi."
Tasvir-i Efkâr gazetesi sahibi Velit (Ebüzziya) Bey'in,
Atatürk'e Kuva-yi Milliye'nin vaziyeti hakkında telgrafla
soruları ve Atatürk'ün cevapları: "Millî örgütün ileri
gelenleri, vatanın müdafaası ve bağımsızlığı için kalpleri
çırpınan milletin umum güzide evlâtlarıdır. Ana maksat,
vatanın bütünlüğünü ve milletin bağımsızlığını temin
etmektir."
Atatürk'ün, Sivas'ta halkın "kahrolsun işgal!" diye
gösteride bulunması üzerine, "Kahrolsun işgal tarzındaki
yazılar, hükümetin bugünkü siyasetine uygun değildir"
şeklinde Sivas vilâyetine uyarıda bulunan Dahiliye Nazırı
Mehmet Şerif Paşa'nın bu davranışı sebebiyle Harbiye
Nazırı Cemal Paşa'ya telgrafı: "Milletin gerçek
hissiyatına dayanarak hükümetin bu haksız işgalleri,
siyasî, resmî dille ret ve mütareke hükümlerine aykırı
bugüne kadar vuku bulmuş müdaha­leleri protesto edeceğini
beklemekteyiz!"
56. Tümen Komutanı Albay Bekir Sami Bey'in, Atatürk'e
-Bursa bölgesindeki çalışmalarını bildiren- telgrafı:
"Bilecik'te Ali Fuat Paşa Hazretleriyle görüşüp durum
değerlendirmesi yaptık. Fikir birliği sağladık."


1918 - Atatürk'ün, Halep'te askerî birlikleri denetlemesi.
Sina cephesinde 4. Ordu'nun kaldırılması ve bu orduya ait
birliklerin emir ve komutasının 7. Ordu Komutanı Atatürk'e
devredilmesi.
Talat Paşa liderliğindeki İttihat ve Terakki hükümeti
Mondros mütarekesini imzalayarak Osmanlı için I. Dünya
Savaşı'nı bitirdi ve istifa etti. (Savaşın Almanya ve
müttefiklerinin yenilgisiyle sonuçlanacağının anlaşılması
ve Almanya'nın İtilaf Devletleri'nden ateşkes istemesi
üzerine, Talat Paşa hükümeti de istifa etti. Yeni kurulan
Ahmet İzzet Paşa hükümeti savaşı sona erdiren Mondros
Mütarekesini 30 Ekim 1918 imzalarken, İttihat ve Terakki
Fırkası da 1 Kasım 1918'de son kongresini yaptı.)

1907 - Mustafa Kemal'in Selanik'teki III. Orduya atanması.

Atatürk'ün Şam'dan, merkezi Manastır'da bulunan 3. Ordu
Karargâhı'na atanması. (Bu tarih, bazı kaynaklarda Eylül
1907 olarak gösterilmiştir: Erden, s.9; İ.A., s.721;
S.A.A., s.111; K.A., s.687; Borak, s.62, 295; A.Y., s.12;
A.A.K., s.52). (Atatürk, söz konusu atama üzerine 3. Ordu
Karargâhı'nın Selanik'teki Kurmay Şubesi'nde çalışmak
üzere Selânik'e geldi. Bu sıralarda Selanik'teki "Vatan ve
Hürriyet Cemiyeti" şubesinin kurucularını da içine almış
olan "İttihat ve Terakki Cemiyeti" faaliyet halinde idi.
Mustafa Kemal de bu cemiyete dahil olarak Selanik'te
hizmet görmeye başladı. Memleketin istibdat idaresinden
kurtarılması, yapılacak yenilikler onun da baş
düşüncesiydi. Aynı şubede çalışan Fethi [Okyar] Bey ile
yakın arkadaşlığı da bu devreye rastladı).

ANKARA`NIN BAŞKENT OLUŞU
"Türkiye Devleti`nin başkenti Ankara şehridir."
Efendiler, Lozan Antlaşması`nın eklerinden olan düşman
işgali altındaki topraklarımızı boşaltma protokolu
uygulandıktan sonra, yabancı işgalinden tamamen kurtulan
Türkiye`nin toprak bütünlüğü fiilî olarak sağlanmıştı.
Artık yeni Türkiye Devleti`nin başkentini bir kanunla
tespit etmek gerekiyordu. Bütün düşünceler, Yeni
Türkiye`nin başkenti Anadolu`da ve Ankara şehri olarak
seçme lüzumunda birleşiyordu.
Bu seçimde, coğrafî durum ve askerî strateji en büyük
önemi taşıyordu. Devletin başkentini bir an önce tespit
ederek, içten ve dıştan gelen kararsızlıklara bir son
vermek şarttı. Gerçekten de, bilindiği üzere, başkentin
İstanbul olarak kalacağı veya Ankara olacağı konusunda
öteden beri içeride ve dışarıda kararsızlıklar görülüyor,
basında demeçlere ve tartışmalara rastlanıyordu. Bu arada
İstanbul`un yeni milletvekillerinden bazıları, R e f e t P
a ş a başta olmak üzere, İstanbul`un hükûmet merkezi
olarak kalması gereğini bazı örneklere dayanarak ispat
etmeye çalışıyorlardı. Ankara`nın gerek iklim, gerek
ulaştırma araçları ve gelişme kabiliyet ve istidadı ve
gerekse mevcut tessisler ve kuruluşlar bakımından hiç de
uygun ve elverişli olmadığını söylüyorlar; İstanbul`un
"payitaht" olması lâzımdır ve mutlaka olacaktır,
diyorlardı. Bu ifadeye dikkat edilirse, bizim "başkent"
deyimiyle kastettiğimiz anlam ile, bu ifadelerdeki
"payitaht"deyimini kullananların görüşleri arasında bir
fark bulmamak mümkün değildir. Bundan dolayı, bu konuda
zaten kesinleşmiş bulunan kararımızı resmen ve kanunî
yoldan ilân ettirerek,"payitaht" sözünün de yeni Türkiye
Devleti`nde kullanılmasına gerek kalmadığını göstermek
lâzım, geldi. Dışişleri bakanı İ s m e t P a ş a,9 Ekim
1923 tarihli tek maddelik bir kanun tasarısını Meclis`e
teklif etti. Altında daha on dört kadar zatın imzası
bulunan bu kanun teklifi,13 Ekim 1923 tarihinde uzun
görüşme ve tartışmalardan sonra çok büyük bir çoğunlukla
kabul edildi. Kabul edilen kanun maddesi şudur : "Türkiye
Devleti`nin başkenti Ankara şehridir."
Kaynak: Nutuk
ANKARA`NIN BAŞKENT OLUŞU
Lozan Barış Antlaşması`nın TBMM tarafından onaylanmasından
sonra, İstanbul 23 Eylül 1923`ten itibaren tahliye
edilmeye başlandı. 6 Ekim 1923`de İstanbul`un yabancı
işgal kuvvetleri tarafından boşaltılması tamamlandı.
Yabancı işgal kuvvetlerinin İstanbul`dan ayrılması,
gündeme hükümet merkezi sorununu getirdi. İsmet Paşa
(İnönü) hükümet üyesi olmakla beraber, Ankara`nın başkent
oluşunu öngören önergeyi 9 Ekim 1923`te on dört arkadaşı
ile birlikte, Malatya Milletvekili olarak TBMM`ne verdi.
İsmet Paşa, Ankara`nın hükümet merkezi olması konusunu
acil bir sorun olarak görmekte ve Lozan`dan itibaren
zihnine yerleşmiş bulunduğunu ifade etmektedir. İsmet
Paşa`ya göre, Ankara`nın başkent olması iç ve dış çeşitli
sebeplere dayanmaktadır: "Lozan`da Batı dünyasının
murahhasları, mütehassısları, diplomatları ile
görüşüyorum. Bunlar İstanbul Hükümeti`ni İstanbul muhitini
tanıyan insanlar ve yeni devletin o muhitin insanlarına
göre kurulmasını arzu ediyorlar. Bunu her hallerinden
anlıyorum. Bizim bakımımızdan meselenin daha ehemmiyetli
ve değişik cepheleri var. Bir defa Boğazlar askeri
bakımdan tamamıyla açık, tamamıyla emniyetsiz. Bu
vaziyetteyiz. Lozan Antlaşması`yla elde edebildiğimiz
neticeler ve tarihi şartlar bizi endişeye sevk ediyor.
Ayrıca Anadolu`nun ortasında bulunarak ve bir Anadolu
hükümeti olarak yeni devleti çalıştırmak istiyoruz".
İsmet Paşa`ya göre; Ankara`nın hükümet merkezi olması
meselesinin, hilafetle bir ilgisi yoktur. Fakat, Ankara
hükümet merkezi olunca, hilafet bir bakıma devletimizin
dışına atılmış oluyor: "Gerçi biz hilafeti devamlı bir
müessese olarak düşünmüyoruz, Fakat Ankara`nın hükümet
merkezi olması ve hilafet merkezinin İstanbul`da
bulunması, ondan kurtulmak için ayrıca bir temel vasıta
olacaktır."
Teklif edilen Anayasa maddesi gayet kısadır: Türkiye
Devletinin makarrı idaresi Ankara şehridir." Ancak teklif
edilen kanun maddesinin gerekçesi, Ankara`nın yeni
Türkiye`nin merkezi olması gereğini açıklamaktadır.
Gerekçe özetle, yeni Türkiye`nin varlığının, ülkenin
kuvvet kaynaklarının gelişmesinin sağlanması, Anadolu`nun
merkezinde başkent tesis etmek lüzumunu açıklıyor ve
coğrafi ve stratejik durum, iç ve dış güvenlik de bunu
gerekli görüyordu.
13 Ekim 1923`te TBMM`de kabul edilen tek maddelik bir yasa
ile Ankara, yeni devletin başkenti olmuş ve böylece devlet
merkezinin İstanbul olacağı yolundaki çekişmelere son
verildiği gibi, Cumhuriyetin ilanı için de bir adım
atılmıştır. Bu, aynı zamanda Milli Mücadele`nin başından
beri uygulanan Ankara`nın İstanbul`a hakim olacağı
esasının bir sonucu idi.
ankara.gov.tr

1905 - Galatasaray Spor Kulübü kuruldu.


Kaynak:edebiyatogretmeni.net

--------------Tualimforum İmzam--------------