Lirizm Nedir?

[SERDEM]

Lirizm Nedir?

Bir şairin, duygularını içinden geldiği gibi şiirine aktarmasına “lirizm” denir. “Lirizm” sözü dilimize Fransızca’dan son yüz yıl içinde girmiştir.

Şiirde lirizmi canlandıran en güzel tarif Şeyh Galip tarafından şu beyitle yapılmıştır:

“Bir şu’lesi var ki şem’-i cânın
Fânûsuna sığmaz âsmânın”
(Can mumunun öyle bir alevi var ki, gökyüzü kubbesine sığmaz).

Dünyanın en büyük lirik şairleri arasında Fransız şairlerinden Lamartine, Paul Valéry, Alman şairi Goethe, İngiliz şairlerinden Milton, Shakespeare, Shelley, Byron, Keats, Macar şairi Petöfi, İtalyan şairi Dante Alighieri başta gelir.

Bizim edebiyatımızda lirizmi en yüce noktasına ulaştıranlar Baki, Fuzuli, Nedim, Şeyh Galip ve Yahya Kemal’dir. Doğu şairleri arasında da Hafız Şirazi, Sa’di, Ömer Hayyam başta gelir. Hind şairi Tagore da büyük liriklerdendir.

Lirizm yalnız edebiyata ait bir anlatım yolu değildir. Başka sanatlarda da lirizmin kusursuz eserleri görülür. Hele müzikte lirizm en güzel ifade imkanını bulmuştur. Çünkü müzik kadar duyguları yalın olarak hiçbir sanat anlatamaz. Ortaçağ’da görülen “serenat ve “balat” gibi lirik halk şarkılarından sonra büyük bestecilerin eserleri bu çığırı yüceltmiştir. Bach, Beethoven, Mendelssohn, Mozart, Liszt, Schubert, Çaykovski, Borodin çeşitli bestelerinde lirizmi dile getirmişlerdir.