 İzmir Sarıkışla - İzmir
İzmir Sarıkışla - İzmir
II. Mahmud döneminde Vaka-i Hayriye olarak bilinen olayda 1826 yılında Yeniçeri Ocakları kapatılarak yerine Asaki-i Mansure-i Muhammediyye adıyla dönemin gereklerini karsılayan yeni bir ordu teskilatı kuruldu. Yasanan bu olayla birlikte izmir’de askerlerin barınacagı, talimlerini yapacagı, ticaretin devamlılıgını bozmayacak bir kıslanın insa edilmesi geregi dogmustu. iste Kısla-i Humayun olarak da bilinen Sarı Kısla 19. yüzyılda bugün Konak Meydanı olarak bilinen alana bu dönemde insa edildi. Sarı Kısla yapıldıgı dönemin büyük bir idari binasıydı ve insası için deniz kenarı özellikle padisah fermanıydı. Bu alan denizin doldurulmasıyla elde edildigi için aynı zamanda Dolma olarak da biliniyordu. Sarı Kısla insa edilmeden önce pek çok farklı yapıdan olusan; çesitli kahvehaneler, manav dükkanları, meyhaneler ve evlerle çevrili kalabalık bir bölgeydi. Padisahın emrine uyularak bu bölgedeki bütün ticarethaneler ve evler satın alındı, yıkıldı ve yer kazanmak için deniz, kıslanın insası için dolduruldu. izmir muhafızı Hasan Pasa ve izmir Kadısı Sarı Kısla’nın yapımını 1829 yılında tamamlattılar. Sarı Kısla ismini, yapıldıgı sarı renkte sarımsak taslarından alır. Ön cephesi denize bakan kıslanın arka kapısı bugün Hükümet Konagı olarak bilinen ve 1872 yılında yapılmıs olan Kadızade Konagına, 20. Yüzyılın ilk çeyreginde yapılan Saat Kulesi’ne ve günümüzde Konak Camii olarak anılan camiin bulundugu alana bakıyordu. L seklinde insa edilen binanın iç kısmı Talimhane olarak anılıyordu. 1950 yılında sehrin içinde kalan askeri alanın sehrin dısına tasınması fikri benimsendi. Sehrin dısına askeri amaçlı binalar yapılarak Sarı Kısla belediyeye devredildi. Ancak ne yazık ki 121 sene kentin yasantısına tanıklık eden Sarı Kısla’dan geriye sadece Konak Meydanı’nda dikili olan hitapnamesi, yeri doldurulamayan bir meydan ve eskilerin dillerinden düsürmedikleri yıkılısında sehri basan farelerin hikayesi kaldı. Pek çok kentin eskiyi anlatan yapılarını kültürel mirasla birlestirerek özenle korudugu çagımızda, izmir kaybettigi simgesel yapılarını yeniden hayata döndürmek için vakit kaybetmemeli, Sarı Kısla’dan kalan hikayeler, hatıralar ve fotograflarla yetinmemelidir.
Sarıkışla (Sarı Kışla şeklinde de yazılır, Kışla-i Humayun şeklinde de anılmıştır.) İzmir Konak Meydanı'nda 1829'da inşa ettirilmiş ve 1953'de İzmir Belediyesi tarafından yıktırılması zamanla şehir bilinci açısından cinayete eşdeğer görülmüş büyük bir idari yapıdır. Yıkılmasından önce İzmir'in sembollerinden biriydi.
Denizin toprakla doldurulmasıyla elde edilmiş bir alan olduğu için Dolma denilen bir mevkiye kurulmuştur. Önceden burada 10 kadar sabunhane, Yahudi misafirhanesi ve meyhaneler bulunmaktaydı. Sarıkışla'nın inşasında binanın Osmanlı Devleti'nin son dönemlerinin kozmopolit ve stratejik İzmir'inde devlet erkini yansıtması amaçlanmıştır. Çalışmaların başlatıldığı 1826 yılı, aynı zamanda, Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılarak çağdaş bir ordunun temellerinin de atıldığı yıldır. Kara tarafındaki cümle kapısı, 1872'de Kadızade Konağı olarak bilinen yapının önemli bir yenilemeden geçirilerek dönüştürüldüğü İzmir Vilayet Konağı'na ve 1901'de inşa edilen Saat Kulesi'ne bakmakta, arkasında minyatür İngiliz Ayşe Camii (bugünkü Konak Camii) bulunmaktaydı. İç kısmı Talimhane Meydanı olarak anılmaktaydı. Sarı renkte, kesme sarımsak taşları ndan inşa edilmişti. Taşlarının nereye götürüldüğü bugün bilinmemektedir.
1950 yılında Milli Savunma Bakanlığı ile birlikte alınan müşterek bir kararla, şehrin merkezinde kalan askeri garnizonun dışarıya taşınması fikri benimsendi. Belediye tarafından askeri amaçlı beş adet binanın yapılması ve bakanlığa devredilmesi üzerinde anlaşıldı. Buna karşılık Sarıkışla da belediyeye verilecekti. Belediye Sarıkışla'yı devralır almaz yıktı. Ancak, Sarıkışla'nın yıkılmasıyla boşalan Konak Meydanı'nı ne yapacağını bilemedi. Londra, New York ve Rio de Janeiro belediyelerine başvurularak fikir istendi. Boş kalan alan birahaneler ve çiçekçilerle doldu. Uzun süre İzmir toplu taşıma ağının merkezi oldu ve çirkin bir görünüm aldı. 80'li yıllar a gelindiğinde denizin doldurulmasıyla inşa edilen Mustafa Kemal Sahil Yolu'na bağlanacak geniş bir yol hattı ve bu hatta bağlı üst geçit planları yapılması meydanın gözden çıkarılmaya başladığına işaret etmektedir. Ardından Galleria tartışmaları gündeme geldi. Birkaç kez bir park görünümünde düzenleme girişimleri yapıldı.
Sarıkışla'dan Konak Meydanı'nda geriye sadece hitapname si kalmış, bir anıt şeklinde dikilmiştir. Hitapname yıkımı gercekleştiren müteahhidin bir vicdan muhasebesi sonucu bahçesinden çıkarıp geri getirmesi üzerine geri kazanılabilmiştir. Pek çok kentin (örneğin Dresden) savaşlarda yıkıma uğramış sembol yapılarının üşenmeksizin yeniden inşa edildiği günümüzde, yerli yıkımın bir kaybı olan Sarıkışla'nın yenilenmesine dönük fikirler ortaya sürülmeye devam etmektedir. --------------Tualimforum İmzam--------------
 | 
Benzer Konular 
