Egitim Bilimleri -Program Geliştirmede Hedef
 

Hedef Yazma

I. HEDEFLER
Amaç Eğitim-öğretim süreci sonunda ulaşılması istenilen düzey yada sonuçtur.Örneğin; iyi vatandaş, iyi insan, iyi öğretmen.
Hedef:Ulaşılmak istenen amaçtır.
Davranış:Öğretim hedeflerinin gözlenebilir ve ölçülebilir öğrenci tepkileri olarak ifade edilmesidir. Örneğin; Eğitim kavramının tanımını söyleme/verilenler arasından seçip işaretleme, günde 3 defa dişlerini fırçalama, Atatürk ilke ve inkılaplarını söyleyebilme
Bir eğitim programında hedefler belirlenirken o toplumun bireylerini neden eğitiyoruz sorusunu sürekli hatırlamamız gerekmektedir.

Uzak Hedefler: Ülkenin politik felsefesini yansıtan ve oldukça genel olarak belirtilen hedeflerdir
Genel Hedefler: Uzak hedefin yorumu aynı zamanda da okulun iş görüsünü yansıtan hedeflerdir
Özel Hedefler: öğrenciye kazandırılması uygun görülen özellikler ve bir disiplin ya da bir çalışma alanı için hazırlanmış olan hedeflerdir
Eğitim hedeflerini belirlemede Uzak ve Genel hedeflerin dışında dört kaynak vardır;

Özel hedefler-Genel Hedefler-uzak hedefler

Eğitim hedeflerinin belirlenmesinde; toplumsal, felsefı, ekonomik, psikolojik ölçütler göz önüne alınmalıdır. Hedefler bu ölçütler açısmdan incelendikten sonra kesinleştirilmelidir
1. Toplumsal gerçek:
a.içinde yaşadığı toplumun bireye sağladığı olanaklar
b.Toplumun sosyal, kültürel ve ekonomik özellikleri
c.Toplumun insan gücü ihtiyacı
d.Bireyler ile toplumun beklentilerinin uygunluğu
2. Konu alanı
3. Bireyin özellikleri (Kişilik, ilgi, tutum v
4. Doğa


Hedeflerin Aşamalı Sınıflandırılması (Bloom Taksonomisi)
Hedeflerin aşamalı olarak sınıflandırılmasında yaygın olarak kabul edilen görüş Bloom ve arkadaşlarının geliştirdikleri sınıflandırmadır. Bu sınıflamada belli bir alana giren hedefler kolaydan zora, basitten karmaşığa doğru sıralanmıştır. Bloom'un taksonomisine göre öğretim programının hedefleri üç ana başlık altında toplanmıştır. Bu taksonomiye bir anlamda insan öğrenmelerinin sınıflandınlması da denilebilir. ;

1. Bilişsel Alan; öğrenilmiş davranışların zihinsel yönü ağır basan kısmıdır
2. Duyuşsal Alan; öğrenilmiş davranışların Duygusal yönü ağır basan kısmıdır. Sevgi,
korku, nefret, ilgi, tutum ve güdülenmiştik gibi duygusal yönlerin baskın olduğu alandır. Bu
alanda bireyin özellikleri ön plandadır.
3. Devinimsel (Psiko-motor) Alan; Öğrenilmiş davranışların zihin-kas koordinasyonu
sonucu ortaya çıkan kısmına denir. Bu alanda beceriler ön plandadır.

Hedeflerin Aşamalı Sınıflaması
1. Bilişsel alan
a.Bilgi
b.Kavrama
c.Uygulama
d.Analiz
e.Sentez
f.Değerlendirme

2.Duyuşsal Alan
g-Alma
h.Tepkide bulunma
i.Değer verme
j-örgütleme
k.Kişilik haline getirme

3.Devinişsel Alan (Psiko-motor)
I. Uyarılma
m. Kılavuz denetiminde yapma
n. Beceri haline getirme
o. Duruma uydurma
p. Yaratma


Hedeflerde Aranacak Bazı Özellikler

1. Hedef öğretmenin ne yapacağını değil, öğrencinin ne yapacağını ifade etmesidir. örneğin; Cümlenin öğelerini kavratma şeklindeki bir hedef ifadesi öğretmenin davranışını içerdiği için yanlıştır. Cümlenin öğelerini kavrayabilme örneğinde olduğu gibi hedef öğrenci davranışı açısından ifade edilmelidir.
2. Hedef davranış olarak ifade edilerek somut ve en özel öğrenci tepkisi olarak ifade edilir. Hedeflere ulaşma düzeyi ancak gözlenebilir ve ölcülebilir öğrenci tepkileri (istenilir davranışlar) olarak dav-ranışa dönüştürülerek belirlenir.
3. Hedef yetiştireceğimiz öğrencide bulunmasını istediğimiz ve öğretim faaliyetleri yoluyla kazandınlabilir nitelikler yada özelliklerdir. Hedefler genel ifadelerle (doğrudan gözlenemeyen) belirlenir. Hedef cümlelerinin sonuna "bilgisi, becerisi, gücü, yeteneği, ilgililik, farkında olma, kavrayabilme" gibi ibareler konulur.
4. Davranış ise hedeflerin somut ifadelerle (gözlenebilen veva ölcülebilen) belirlenmesidir. Davranış cümlelerinin sonuna "tanımlama, söyleme, açıklama, yazma, gösterme, işaret etme, bulma, tartışma" gibi ibareler konulur. Yeterliğe yada performansa dayalı öğretim uygulamalarında daha çok ölçüt dayanıklı hedef belirlenir. Ölçüt davanıklı hedefler yer. Zaman ve birim gibi ölçütlerine göre belirlenir. Örneğin: "1 dakika 200 kelimeyi okuyabilme" yada "100 metreyi 12 saniyede koşabilme" gibi
5. Hedef öğrenme ürününe dönüktür. Bu nedenle öğrenme sürecini değil sürecin sonunda ortaya çıkacak özellik önemlidir. Bu nedenle öğretim sürecindeki konu başlıkları yada öğretmenin kullanacağı yöntemler hedef olamaz. Örneğin; "Cümlenin öğeleri" şeklindeki bir ifade konu başhğı olduğu için hedef olamaz.
6. Hedefler kapsamlı ve sınırlı olarak belirlenmelidir. Buna göre hedefler tek bir davranışla değil, davranışlar grubuyla ifade edilmelidir.

8. Hedef aynı anlamla birden çok özelliği içermemelidir. Yani "Atatürk'ün hayatını kavrayabilme ve saygı duyma" şeklinde hem bilişsel hem de duygusal özellikler bir arada değil, ayrı ayrı hedefler olarak ifade edilmelidir.
9. Davranışlar ilgili oldukları hedefleri nitelik ve nicelik olarak ivi temsil etmelidir (kapsamalıdır) Davranışlar hedefe ulaşmayı sağlayacak düzeyde zenginleştirilmiş olarak belirlenmelidir.
10. Kritik Davranış Her hedefi temsil eden davranışlar arasında önem derecesi yüksek ve olmazsa olmaz anlamında öncelikli davranışlara kritik davranıs denir. Örneğin; "Atatürk'ün hayatını kavrayabilme" hedefinde "Atatürk'ün ilkelerinin önemini açıklayabilme" davranışı önem derecesi yüksek olan bir kritik davranıştır.
11. Hedefler binişik olmamalı, bitişik (tamamlayıcı) olmalıdır.
12. Hedef-Davranışlar öğretim sürecini başlatan, yönlendiren ve ölçmeye kılavuzluk yapan önemli bir program öğesidir.

Hedef-Davranış Belirleme İlkeleri
1. Öğrenci yaşantısına dönüklük; hedefler öğrencinin Öğrenme etkinliklerine aktif olarak
katılmasını sağlayacak özelliklere sahip olmalıdır.
2. Açık-seçiklik; hedefler herkesin ortak anlayacağı ve açıklayacağı bir dille ifade edil-
melidir.
3. Genellik ve sınırlılık; hedefler hangi özellikleri kazandıracağını belirtecek kadar genel ve
kazandıracağı özellikleri başka özelliklerle karıştırmayacak kadar sınırlı olmalıdır.
4. Konu alam ile ilişiklik; hedefler ilgili oldukları konu alanını temsil edecek ve kapsayacak
değerlendirmelere sahip olarak belirlenmelidir.


Hedef Davranış Yazmada Farklı Yaklaşımlar

Eğitim Programlarını hazırlarken hedef davranışların yazılmasında farklı yaklaşımlar izlemektedir. Daha çok program özellikleri dikkate alındığında bu farktı yaklaşımın olduğu gözlenmektedir. Bunlar
r6; Aşamalı Hedef Yazma yaklaşımı: Bu yaklaşımda Bloom'un aşamalı sınıflara yaklaşımı (bilme, kavrama, uygulama, analiz, sentez değerlendirme yada bilişsel, duygusal, devrimsel) temele alınmaktadır.

r6; Yeterliğe Dayalı Amaç Yazma Yaklaşımırogram sonunda öğrencilerin hangi standartta ne yapabileceğini belirtir. Örneğin; Hesap makinesi ile üç ondalıklı 25 sayı verildiğinde (koşullar) bütün sayıların 1 dakika içinde hatasız olarak (standart), sabit bir sayı ile çarparak sonucu yazabilme (davranış)

r6; Modüler Amaç Yazma Yaklaşımı: Aşamalık özelliği göstermeyen, bağımsız üniteler yada modüller için kullanılır. Örnek
Ders: Türkçe
Amaç: Bu üniteyi çalıştıktan sonra;
r6; llk öğretim Türkçe Programında yer alan genel ve özel amaçların nitelik ve önemini kavrayabilecek,
r6; İlköğretim okullarındaki; Türkçe Programın özet amaçlarını sıralayabilecek.
r6; Amaçları davranışa dönüştürmenin ve öğrencilere kazandırmanın gereğini kavrayabilmek,
r6; Dil Öğretim ilkelerini Türkçe öğretimde etkili bir şekilde uygulayabileceksiniz

Hedef yazma ilkelerine uygun olarak ifade edilir.6 Hedefler gözlenebilir ya da ölçülebilir öarenci davranışları olarak ifade edilir.6
5. İçerik Analizi Yapma
Somuttan soyuta, basitten karmaşığa, bilinenden bi-linmeyene, Doğrusal programlama, sarmal programlama, modüler programlama, piramitsel programlama, çekirdek programlama, proje merkezli programlama6 Daha sonra öğrenme konuları ve hedef alanları arasındaki ilişkiyi kurmak amacıyla belirtke tablosu yapma
6. Eğitim Durumlarını Hazırlama
öğretim stratejileri, yöntem-teknikler, zaman, süre, öğretim hizmetleri, araç-gereç
7. Sınama Durumları
a. izleme Testi Yada Performans Testi
b. Hazırlama: Her ünite için öğrenme
eksikliklerini belirlemek amacıyla sınama
durumları oluşturma6
c. Düzey belirleme Testi Hazırlama:
Birkaç ünite sonunda (ara sınav) ya da dönem sonunda (yıl sonu sınavı9 öğrenci öğrenme ve başarı düzeyini belirlemek için sınama durumları oluşturma6

B. PROGRAM TASARISI HAZIRLAMA
Bu bölümde bir eğitim programının hazırlanmasında temel öğelerinden bahsedilecektir. Bunlar; I. Hedef
II. içerik
III. Eğitim durumları (Öğrenme-öğretme
durumları)
IV. Sınama durumları (Değerlendirme)

Bunlar; bir eğitim programını oluşturan temel ögelerdir.
Bir eğitim programını oluşturan temel ögelerde bulunması gereken özellikler şunlardır;
s önce öğrenciye kazandırılacak hedefler belirlenir s Bu hedefler davranışa dönüştürülür
s Hedef davranışları kazandırmaya yardımcı olacak içerik belirlenir
s Hedef davranışlara uygun yöntem ve teknikler belirlenir. Eğitim durumları, etkinlikleri belirlenir.
s Bütün bu etkinlikler sonucunda hedef davranışlara ulaşılıp ulaşılmadığını ortaya koyacak sınama durumları planlanır

alıntı