tualimforum.com - 17. Yüzyıl Islahat Hareketleri

17. Yüzyıl Islahat Hareketleri

II. Osman (Genç Osman)
17. yüzyılda ıslahat yolunda ilk ciddi adımı Genç Osman atmıştır. Genç Osman’ın ıslahatları şunlardır:

1- Şeyhülislam’ın fetva vermek dışındaki yetkilerini elinden aldı. Böylece ilmiye sınıfının devlet işlerine karışmasını önlemiştir.
2- Maliyeye önem verdi. Din adamlarına ve askerlere fazladan verilen paraları kesti.
3- Genç Osman, saray dışı evlilik yaparak sarayı halka açmaya çalışmıştır. Genç Osman bu yönü ile sosyal alanda ıslahat yapan ilk padişahtır.
4- İlk kez Yeniçeri Ocağını kaldırmayı düşünmüştür. Bunu haber alan yeniçeriler Genç Osman’ı öldürmüşlerdir.

IV. Murat
1- İçki, tütün, gece sokağa çıkma yasağı getirmiştir.
2- Koçi Bey’e duraklamanın nedenleri ve çareleri ile ilgili Koçi Bey Risalesi’ni hazırlattı.
3- Kuvvet ve şiddet yoluyla devlet otoritesini yeniden sağlamıştır.
4- Yeniçeri ve sipahi zorbalarını ortadan kaldırdı. Bu durum İstanbul’da asayiş ve güvenliğin yeniden kurulmasını sağladı.
5- İran üzerine iki sefer düzenledi. Bu seferler sırasında Anadolu’daki Celaliler ortadan kaldırılmış, emniyet ve güvenlik sağlanmıştır.
6- Tımarlar eskiden olduğu gibi savaşlarda yararlılık gösterenlere verilmiştir.

Islahatçı Sadrazamlar

a-Kuyucu Murat Paşa
I. Ahmet devrinde sadrazam olmuştur. Celali isyanlarına karşı sert tedbirler aldı. Bunun için bir çok isyancıyı idam ettirdi.

b-Tarhuncu Ahmet Paşa
IV. Mehmet zamanında sadrazam oldu. Tarhuncu Ahmet Paşa’nın ıslahatları şunlardır:

1- Hazineye borcu olan kişilerden bu borçları tahsil etti.
2- Bütçe açığının saray masraflarının çokluğundan ve lüzumsuz harcamalardan kaynaklandığını görerek bunları azaltmaya çalıştı.
3- Osmanlıda ilk defa resmi devlet bütçesini hazırladı.
4- Divan üyeleri ve bazı yöneticilerden hazineye para aktardı.

Çıkarı elden giden kimselerin faaliyetleri sonucunda, Tarhuncu Ahmet Paşa idam edilmiştir.

c- Köprülü Mehmet Paşa
Valide Turhan Sultan’ın teklifi üzerine, Köprülü Mehmet Paşa bazı şartlar karşılığında sadrazam olmayı kabul etmiştir. Böylece şart koşarak sadrazam olan ilk kişi olmuştur. Faaliyetleri:

1- İlk iş olarak ilmiye sınıfı ile uğraştı. Ulemaya nasihatlarda bulundu.
2- Devletten haksız yere alınan paraları kesti.
3- Erdel’deki isyanı bastırdı.
4- Savaştan kaçan yeniçerileri cezalandırdı.
5- Devletin gelir ve giderlerini dengeleyerek maliyeyi düzenledi.
6- Devlet kadrolarına işin ehli olan kişileri atadı.
7-Çanakkale Boğazındaki Venedik ablukasını kaldırdı.
8-Venedikliler tarafından işgal edilen İmroz, Limni’yi geri aldı.

d- Köprülü Fazıl Ahmet Paşa
Babası Köprülü Mehmet Paşa’dan sonra sadrazam oldu.

1- Maliyeye önem vererek bütçe açığını kapattı.
2- Orduyu disiplin altına aldı.
3- Venediklilerden Girit adasını aldı.
4- Avusturya’dan Uyvar kalesini alıp, Vasvar Antlaşmasını imzaladı.
5- IV. Mehmet ile Lehistan seferine çıkarak Bucaş Antlaşmasını imzaladı.

17. yüzyılda köprülüler ailesinden sadrazamlık makamına getirilen diğer devlet adamları şunlardır:

e- Merzifonlu Kara Mustafa Pş.
II. Viyana kuşatmasındaki başarısızlığı yüzünden idam edildi.

f- Köprülü Fazıl Mustafa Paşa

ğ- Amcazade Hüseyin Paşa
Kutsal İttifak savaşlarına son vererek Karlofça ve İstanbul Antlaşmalarını imzaladı.

Islahatların Özellikleri
1- Bu dönem ıslahatları gelişme aşaması bulamamış düşünce aşamasında kalmıştır.
2- Kuvvet ve şiddet yolu ile ülkede asayişin sağlanması yoluna gidilmiştir.
3- Islahatlarda Avrupa örnek alınmamıştır.
4- Yeniçeri, ulema ve halkın tepkisi ile karşılaşmıştır.
5- Yönetim, hukuk ve teknik alanlarda ıslahat yapılmamıştır.
6- Duraklamaya çözüm olmadı.
7- Islahatların ağırlık noktasını ordu ve ekonomi oluşturur.
8- Islahatların öncülüğünü padişah ve devlet adamları yapmış ve ıslahatlar şahıslara bağlı kalmıştır.