Hafıza Nasıl Çalışır ?

**SERDEM** · 25.09.08, 03:02

Hafıza Nasıl Çalışır ?

Bilim ve teknik dünyasında bunca gelişmelere rağmen, beynin hatıraları nasıl depoladığına ve zamanı gelince bunları beyinden nasıl alabildiğimize ilişkin bilimsel bir açıklama hala yapılamamıştır.Gene de,değişik şeyleri hatırlama işinin düzeni ve hatırlama işlemine yardımcı yöntemler konusunda bazı şeyler biliyoruz.

Hafıza (bellek), bir insanın yaşadığı,ya da çeşitli yollardan öğrendiği şeyleri akılda tutabilme yetişidir. Bir insanın yaşadığı, işitme, okuma, görme yollarıyla öğrendiği her şey,o kimsenin beyninde bir "iz" halinde kayıtlanır, kayda geçer. Benzeri bir şeyle güçlendirilmediği,yenilenmediği, tekrarlanmadığı süre, o kayıt "zamanla silinip soluyormuş" gibidir.

Hatırlamanın çeşitli yolları vardır. Bunlardan biri "anma" dır. Birkaç gün önce bir toplulukta bulunduğunuzu varsayalım. Aradan üç,beş gün geçmiştir. Herhangi bir nedenle,o toplantıda bulunanlardan birinin adı geçer. Böylece o kimse "aklınıza gelmiş" tir. Onun hakkında konuşmakla onu anmış olursunuz. Hatırlamanın bir başka şekli de "tanıma" niteliğiyle olur. Herhangi bir kimse size "Ali Gökçe" adında birini tarif eder. Üç,beş gün sonra katıldığınız toplantıda Ali Gökçe de vardır. Onunla orada tanışırsınız. Böylece Ali Gökçe'yi hatırlarsınız. Tanıyarak hatırlama her zaman için "çağrışım" yoluyla hatırlamaktan daha kolaydır. Çünkü gözle, görmeyle yapılan kayıtlar,başka yollardan yapılan kayıtlardan daha güçlü,daha kalıcıdır. Buna karşılık,bazı kimselerin göz hafızası zayıf olabilir. İsimleri, olayları görüntülerden daha kolay, daha iyi hatırlarlar.

Nitekim,kaç yıllık okul arkadaşını sokakta görüp de kim olduğunu çıkaramayan bir kimse,yıllarca önce okulda geçen bir olayı sanki dünmüş gibi hatırlayabilir. Ancak, "görsel görüntüler" in ötekilere kıyasla daha kalıcı izler bıraktığını ,genellikle böyle olduğunu tekrarlayalım. Bu tür görüntülerde "aklın gözüne" büyük ölçüde iş düşmektedir. Geçen yıl yaz tatilindeki tatlı olaylar,etkileriyle beyninize, beyninizde bulunan "hatıralar arşivi" ne işlenmiştir. O yaz tatilinin sözü edilince, olaylar aklınızın gözünde canlanır. Onları hatırlayarak tüm ayrıntılarıyla bir kez daha yaşarsınız. Bir de seslerle ilgili "duysal görüntü" vardır. Herhangi bir plağı dinlediğinizi düşünelim. Plak son bulur. Fakat buna rağmen bir süre için o müzik parçası kulaklarınızdadır. Onu duymakta devam edersiniz. Bazı kimselerde ses hafızası çok kuvvetlidir. Yıllarca önce işitmiş oldukları bir sesi kolay kolay unutmazlar. Aynı sesi telefonda duysalar, karşıdakinin kim olduğunu hemen kestirirler.

Bütün bu açıklamalardan anlaşılacağı gibi, hatırlama, hafızasının çalışması konusunda bildiğimiz şeyler daha ziyade hatırlamanın yöntem ve ayrıntılarıyla ilgilidir.