Antalya Halk Oyunları,Antalya Geleneksel Halk Oyunları

**Kedi** · 17.05.10, 16:24

Antalya Yöresi Halk Oyunları

Kadın Giysileri
1. Başa Giyilenler: Bordo fes, para çelgi, pullu şifon, renkli yazma, oyalı yazma,
2. Sırta Giyilenler: İşlik (gömlek) delme (iç yelek), kebe (cepken), kuşak, üçetek (Sitare), golan (kolon), şalvar, öncek, boyunluk,
3. Ayağa Giyilenler: Yün çorap (desenli-renkli), çarık, yemeni,
4. Takılar: Sıra inci, altın para, gerdanlık, gümüş bağırlık, Zülüf bastı,
5. Süsler
6. Saç Şekilleri: Boncuklu belik,
7. Aksesuvar: Gümüş tokalı kemer.

Erkek Giysileri

1. Başa Giyilenler: Bordo fes, poşu (ipek),
2. Sırta Giyilenler: İşlik, kapalı mintan, göynek (alacak), cepken (kebe), şalvar (çağşır), acem kuşağı, golan, poşu, Trablus kuşağı, dizlik, kısa potur,
3. Ayağa Giyilenler: Çorap, çarık, çizme, tozluk,
4. Aksesuvar: Piştol tabanca, yağlık (işlemeli), tütünlük.
Antalya yöresi giysilerinin derlenebileceği alan, Yörük yaşamının daha taze yaşandığı Korkuteli, Elmalı ve çevresi idi. Bununla beraber Serik-Manavgat ve çevresinden derleme çalışması içerisine alınmıştır. Bu doğrultuda yapılan çalışmalar sonucunda derlenen malzemeler değerlendirilerek aşağıdaki bilgilere ulaşılmıştır.
Antalya bölgesinin “Teke Sancağı” içerisinde bulunması ve aynı özellikleri göstermesi kaçınılmaz bir gerçektir. Bugünde Teke bölgesi dediğimiz bu bölge büyük oranlarda Yörük yaş***** ve iskanına ev sahipliği yapmış ve yapmaktadır. Bölgenin yüzyıllardan bu yana Sarıkeçili, Karakoyunlu, Yeniosmanlı, Eskiyörük, Honamlı vb. Yörük aşiretlerinin iskan ettiği bir bölge olması özelliği ile genel anlamda Yörük kültürünün kesin bir hakimiyeti söz konusudur.
Bu nedenle yörenin giysi ve oyun özelliklerini Yörüklerde aramak ve bulmak mümkündür.
Yapılan çalışmalar sonucunda; Antalya’da halk oyunları giysisi dönem dönem küçük değişiklikler olmasına karşın şu şekilde oluşmaktadır.

KADIN GİYSİLER
Başa Giyilenler
Fes: Kırmızı veya bordo renkli keçe veya kartondan yapılan fes genellikle püskülsüzdür. Fesin önünde iki veya üç sıra altın paralar dizilidir.
Oyalı Yazma: Kare şeklindeki yazmanın kenarları yöre motiflerinden oluşan oyalarla işlidir. Yazma üçetek rengine uygundur.
Alyazma: Kare şeklindeki alyazmanın kenarları da yine oyalıdır.
Başlık (Para Çelgi): Üzeri pullara işlenmiş bordo fes; her tarafı pullu şifon, yüz çevresini örtecek şekilde bağlanır. Üzerine her tarafı desenli ve çok renkli yazma örtülür. Onun üzerine pullu şifondan çatı yapılır. Başlığın ön tarafından ikişer sıra inci sarkıtılır. Altın paralar yüz çevresi boyunca takılır.
Sırta Giyilenler
Göynek: Eskilerde canfırdan yapılan göyneğin yaka ağzı, pullu ve tığ iş işlemeli olup, kolları geniş ve yarım yakalıdır. Kalça üzerine kadar uzanır. Önü kapalı olup, üsten uç veya beş düğmeli olan bu iç giyim parçası, şimdilerde börümcek veya şile bezi kumaştan yapılmaktadır. Uzun kollu olan göyneğin kol ağızları yırtmaçlı ve geniştir. Yaka kenarlarına siyah veya mor renkli sutaşı ile işlidir.
Şalvar: Şalvar üçetek kumaşından yapılmaktadır. Eğer üçetek kutnu kumaştan yapılırsa, şalvar saten kumaştan yapılmaktadır. Çitariden dikilen şalvarların içi astarlıdır. Uç kısmı ve paça kısmı (15 cm) astar kumaşından yani bez dokuma kumaştan yapılmaktadır. Ağı geniştir.
Üçetek: Genellikle çitari ve kutnu kumaşlarından yapılmaktadır. Uzun kollu olup kol ağızları yırtmaçlı ve düğmelidir. Önü açık, belden itibaren üç parça eteklidir. Üçeteklerin kenarları dikimli olup, bu dilimlerin üzeri siyah kordonla işlidir. Üçetek yapılan kumaşlar; kırmızı, mor, vişne renklerindedir. Yarım yakalı olup, ön üstten üç düğmelidir. Kutnu üçeteklerin kenarları ise sarı harçlarla işlidir. Normal bir yöre kadınına 4-5 metre kumaştan bir üçetek yapılmaktadır.
Cepken: Yörenin cepkeni kırmızı veya mor kadife veya çuhadan yapılmaktadır. Uzun kollu ve önden açıktır. Bele kadar uzunluktadır. Yarım yakalıdır. Cepkenlerin kenarları sarı veya beyaz harçlarla işlidir. Kol ağızları da yine aynı renkli sim veya harçla işlidir. Koltuk altlarına kuş şeklinde kumaş parçası konarak rahat hareket etmesi sağlanır. Cepkenin ön ve arka yüzleri yöreye has motiflerle, simlerle işlenmektedir. Yaka kenarlarında yine simlerle veya harçla işlenir.
Delme Yelek: Üçetek kumaşından yapılan delme yelek, kısa kollu, bele kadar uzunlukta ve önü açıktır. İçi astarlıdır. Önünün kenarları oymalı olup, bu oymaların üzeri siyah kordonla işlidir.
Şal Kuşak: Çok renkli yün ipliklerden özel tezgahlarda dokunan, şal kuşaklar, kare şeklindedir. Üçeteğin üzerine üçgen şeklinde bağlanır.
Öncek: Eskilerden kirmenle eğrilmiş çok renkli yünlerden özel tezgahlarda yapılan önceklerin üzerinde yöre motifleri bulunurdu. Şimdilerde ise el tezgahlarında kendinden desenli bordo veya kırmızı renkli buldan dokumasından yapılmaktadır. Üzerinde ve alt kısmında püsküller bulunur.
Golan: Çok renkli yün iplerden elle veya özel tezgahlarda dokunan golanlar, daha çok Serik ve Manavgat ilçelerinin köylerinde dokunmaktadır. Golonlar genellikle iki parmak genişliğinde ve 2-3 metre uzunluğundadır. Golan bele şalkuşağın üzerine dolanarak diğer ucu aşağıya sarkıtılır. Uçlarına mavi boncuklar takılır.
Ayağa Giyilenler
Çorap: El örgüsü yünden yapılan, düz beyaz çoraplar dize kadar uzunlukta olup, yanlarında değişik renklerdeki yünlerden yöre motifleri bulunur.
Çarık: Şaplı deriden yapılan çarıkların, uzun kıldan örülü bağcıkları vardır. Çarıkların değişik renkteki derilerden yapılanları bulunmaktadır. Çarığın rengi kullanılan deriye göre değişir.
Takı ve Aksesuvar: Baştaki fesin önüne altın ve gümüş dizilerden oluşan: Kasaba, arabeli, dulukbastı, Fadime ana eli veya boncuklu süsler bulunmaktadır. Kese dikilenlerin dışında maşallaha dikilenleri de vardır. Boyunlarda ise, karanfil ve mavi cam boncuk dizileri, elmas dizileri, beşibirlik ve gümüş paralarda takılırdı. Saçlara örük boncuğu takılırdı. Para Çelgideki (başlık) altın veya gümüş dizileri yanında, yanaklara “zülüf bastı”, başta kullanılan aksesuvardır.
Göğüste “gümüş gerdanlık” veya altın dizisi veya “bağırlık” denilen gümüş bir takı kullanılır.
Belde “Gümüş Tokalı Kemer”, kolon kuşak (tokurcaklı yeni boncuklu) kullanılır.
Aksesuvar olarak başta para çelgide bulunan dizi altınların yanı sıra, dizi altın gerdanlık, bağırlık (gümüş bağır süsü), zülüf bastı, gümüş tokalı kemer, boncuklu belik vb. takılarda kadınlar tarafından özellikle ve genellikle kullanılan aksesuvarlardı.
Bunlarla beraber kadınlarda kullanılan giysi parçalarının renkleri genel olarak kişinin toplumdaki statüsünü belirlediği gibi saygınlığı da belirliyordu. Kadının, kız mı, nişanlı mı, evli mi, dul mu olduğunu baş bağlamasından ve kullandığı renklerden anlamak mümkündü. Geçmişte bu derece sembolize edilen halk giysilerinden çok az örnek günümüze kalabilmiştir.
ERKEK GİYSİLERİ
Başa Giyilenler
Fes: Bordo renkli keçeden veya kartondan kalıp üzerine geçirilmiş yün kumaştan yapılan fesin tepesinde püskül yoktur.
Poşu: Bordo fes üzerine ve mintan rengiyle uyumlu, kaliteli, Alaiye kuşağı bulunmaktadır. Şimdilerde ise siyah yazma kullanılmaktadır. Poşu fes üzerine sarılarak, bir ucu başın yan tarafından aşağıya sarkıtılır.
Başlık: Bordo fes üzerine, çok renkli ipek puşu, düğümü sol kulak üzerine gelecek şekilde, uçları omuza sarkıtılarak bağlanır.
Sırta Giyilenler
Göynek: Alaca renkli dikine çizgili, hakim yakalı, önü kapalı, dokuma kumaştan yapılmaktadır. Ön üstten üç veya beş düğme açık olabilir. Şimdileri ise, sarı renkli pöti kareli poplin kumaştan veya beyaz poplin kumaştan yapılmaktadır. Göyneğin kolları uzun olup, kol ağızları düğmelidir. Boyu kalçaları örtecek kadar uzunluktadır.
İç Donu: Belden bol büzgülü, canfırdan olup, dize kadar uzanmaktadır.
Cepken (Kebe): Yörede daha çok açık mavi veya lacivert renkli kadife veya çuha kumaştan yapılan cepkenler, uzun kollu, içi astarlı ve bel hizasına kadar uzunluktadır. Yarım yakalı olup, önden açıktır. Cepkenin ön ve arka yüzü yöresel motiflerle işlemelidir. Yaka kenarları ile birlikte diğer kenarları da simlerle işlenmiştir. Koltuk altlarına rahat hareket etmesi için kuş adı verilen ek kumaş konmaktadır.
Şalvar: Çağşır denilen depme hayvan kılından yapılır. Göbek altı bol büzgülü, uçkurla bağlı, ağı geniş, rahat harekete elverişli ve ayak bileklerine kadar uzunluğunda bir giysi parçasıdır. Şalvarın üstü geniş, alt tarafı ise dardır. Paçaları düzenli bir şekilde kıvrılarak çorabın altına konur. Şalvarın içi astarlıdır.
Şal Kuşak: Çok renkli yün iplerden özel tezgahlarda dokunan şak kuşaklar, genellikle kare veya dikdörtgen şeklinde yapılmaktadır. Şalvarın üzerine düzgün bir şekilde kıvrılarak bağlanır. Şal kuşağın üzerinde Türk motifleri veya geometrik şekiller bulunmaktadır.
Golan: Çok renkli yün iplerinden özel tezgahlarda örülen golonlar 2 veya 3 metre uzunluğunda ve iki parmak genişliğindedir. Yörede daha çok Side ve Manavgat ilçelerinin köylerinde kadınlar tarafından örülmektedir. Üzeri yöresel motiflerle süslüdür. Golan kuşak üzerine dolanarak, bir ucun uzun bırakılarak, yandan aşağı sarkıtılır.
Ayağa Giyilenler
Çorap: Beyaz şaplı deriden yapılan çarığın bağcıkları siyah kıl ipinden yapılmaktadır. Bağcıklar uzun olup, çorabın üzerine sarılarak bağlanır. Yörede özel olarak yapılan çarıkların bağcıkları ise, sırımdan yapılır.
Aksesuvar
Aksesuvar olarak kullanılan, kolan kuşak, bıçak, silahlık, tütünlük, tabanca ve benzerleri her iki kıyafetle birlikte kullanılmakta olup kişilerin ekonomik durumu ile ilgilidir.
OYUNLARIN ÇALGILARI
Meydanlarda ve Kapalı Yerlerde: Meydan Sazı, Kaval.
Alyazma- Zeybek, Erkek, Tek- Toplu.
Dimi dimi -
Doneley - Kaşık, Erkek, Tek -Toplu,
Gökte de yıldız yüzaltmış -
Kaşık oyunu, Erkek, Tek - Toplu,
Kaşıklı zeybek- Türkülü.
Gölhisar Zeybeği - Erkek.
Hasanbey Zeybeği - Erkek, Tek- Toplu.
Haymanalı -
Kabardıç - Zeybek, Erkek, Tek-Toplu.
Kaşık oyunu- Erkek-Kadın, Tek-Toplu
Mengi-
Peşrev oyunu -
Sallama -Kaşık oyunu, Erkek, Tek-Toplu.
Sektirme-Kaşık oyunu, Erkek, Tek-Toplu.
Serik kıvrak Zeybeği -
Zeybek- Erkek, Tek-Toplu,
Yayla yolları-
Kaşık oyunu- Erkek, Tek-Toplu

Konu Bilgileri
	Konu Başlığı Antalya Halk Oyunları,Antalya Geleneksel Halk Oyunları	Konudaki Cevap Sayısı 0
	Şuan Bu Konuyu Görüntüleyenler	Görüntülenme Sayısı 2468

Benzer Konular
Konu	Konuyu Başlatan	Forum	Cevaplar	son Mesaj
Muş Yöresi Halk Oyunları - Muş Halk Oyunları Genel Bilgi - Muş Halk Oyunları	Esra	Muş	1	14.03.19 00:38
Rize Yöresi Halk Oyunları - Rize Halk Oyunları Genel Bilgi - Rize Halk Oyunları	Esra	Rize	1	16.11.16 21:25
Antalya Yöresi Halk Oyunları Listesi - Antalya Halk Oyunları İndeksi	Esra	Antalya	0	15.07.10 00:50
Hatay Yöresi Halk Oyunları,Antakya Geleneksel Oyunları ve Kıyafetleri	Kedi	Hatay/Antakya	0	19.05.10 23:56
Düzce Yöresi Halk Oyunları,Düzce Geleneksel Halk Oyunları	Kedi	Düzce	0	17.05.10 16:32

Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir)